Afrikanen winnen aan koopkracht!

Richard Twesigye doet zijn dagelijkse boodschappen bij Massmart Holdings in Kampala, de hoofdstad van Oeganda, omdat de kwaliteit van de producten beter is dan in de lokale supermarkten. Net als vele andere miljoenen Afrikanen kan Richard zich de hogere prijzen veroorloven. Het totaal aantal Afrikanen is het afgelopen jaar opgelopen naar wel één miljard en de gemiddelde economische groei over de periode 2000-2008 bedroeg 4,9% per jaar.

Het aantal families met een jaarinkomen van meer dan $ 20.000 ligt hoger dan in India. Dit blijkt uit een rapport gepubliceerd door onderzoeksbureau McKinsey. Uit dit rapport blijkt ondermeer dat in Afrika de consumentenbestedingen in de periode 2005-2008 een samengestelde groeivoet van 16% kenden door de groei van de economie en bevolking en de trek naar de steden.

De supermarkt in Kampala waar Richard zijn boodschappen doet, is een supermarktketen met als thuisbasis Johannesburg. Massmart Holdings heeft in 14 Afrikaanse landen 290 winkels, het merendeel daarvan in Zuid-Afrika. Massmart heeft een groot aantal verschillende winkelformules waaronder een diversiteit aan producten, zoals elektronica, voedingsmiddelen en bouwmarktartikelen wordt aangeboden. De in Afrika ingezette trend is ’s werelds grootste detailhandelsketen uit de Verenigde Staten, Wal-Mart, niet ontgaan. Al meer dan drie jaar houdt Wal-Mart de Afrikaanse markt nauwlettend in de gaten.

Op 27 september jongstleden heeft Wal-Mart $ 4,6 miljard voor een controlerend belang in Massmart geboden. Zuid-Afrika en de dertien andere Afrikaanse landen bieden Wal-Mart een platform voor groei en expansie. De Zuid-Afrikaanse overheid heeft een commissie in het leven geroepen die de effecten van het bod van Wal-Mart op Massmart moet onderzoeken. De commissie is nog maar net ingesteld en de conclusie zal nog op zich laten wachten.

Duidelijk is dat de positieve ontwikkelingen op het Afrikaanse continent grote internationale ondernemingen niet ontgaan. Op dit moment leeft 40% van de Afrikaanse bevolking in de steden en de urbanisatiegraad (trek naar de stad) van 3,4% is het hoogst in welke regio dan ook. Het landschap zal hierdoor drastisch veranderen. Nu heeft Afrika 52 steden met meer een miljoen inwoners, net als West-Europa. In 2030 zullen er 32 steden van deze grootte zijn bijgekomen. En net als in andere economieën in ontwikkeling zal urbanisatie in Afrika leiden tot meer werkgelegenheid, productiviteitsgroei en stijgende lonen.

In het rapport van McKinsey wordt becijferd dat over een periode van 12 jaar, gerekend vanaf $ 860 miljard in 2008, de consumentenbestedingen in waarde zullen verdubbelen. Toch moet er een kanttekening bij geplaatst worden. In 2040 zal een vijfde van de wereld Afrikaan zijn en de groep die tot de beroepsbevolking behoort de grootste in de wereld. De uitdaging voor Afrika ligt vooral op het punt of het in staat is deze jonge bevolking onderwijs te kunnen bieden en vaardigheden bij te brengen. Dan pas kunnen ze een bijdrage leveren aan de productie en gaan consumeren. Het gevaar schuilt in een jeugd verstoken van onderwijs die niet in staat zal zijn een baan te vinden, waardoor er sociale onrust kan ontstaan.

Als de Afrikaanse overheden deze problematiek in goede banen weten te leiden, komt het enorme potentieel bloot te liggen. Want de opkomende middenklasse, de nieuwe consument, zorgt niet alleen voor meer bestedingen. Deze opkomende middenklasse leidt, door meer scholing, tot een hoger inkomen en, een hoger welvaartsniveau, en tot meer politieke stabiliteit. In landen waar sprake is van een relatief grote middenklasse zijn de inkomensverschillen kleiner en is er veel minder sprake van politiek extremisme. Een hoge mate van politieke stabiliteit kan dan weer leiden tot meer directe buitenlandse investeringen waardoor de economische groei nog verder zal toenemen.

Richard Twesigye doet zijn dagelijkse boodschappen bij Massmart in Kampala, omdat hij de producten beter vindt en hij het kan betalen. In de komende decennia zullen meer en meer Afrikanen zich tot de middenklasse mogen rekenen en de weg naar de ‘duurdere’ supermarkten weten te vinden. De cijfers liegen er niet om en de wet van de grote getallen, zoals we die vaak in China zien, is hierop zeker van toepassing. In 2040 is sprake van een beroepsbevolking ter grootte van 1,1 miljard mensen. Het verwachte bedrag aan consumentenbestedingen in Afrika in 2020: $ 1400 miljard.

De consumptie in Afrika is sinds 2000 met $ 275 miljard gegroeid, gelijk aan die van Brazilië en meer dan in India. (Bron: Global Insight; United Nations Conference on Trade and Development; McKinsey Global Insitute)

De economische groei in Afrika is lange tijd een groei geweest die door de vraag naar grondstoffen werd bepaald, maar in de komende decennia zullen de consumentenbestedingen een grotere rol in de economische expansie opeisen. Wal-Mart onderkent dit en wil ervan profiteren. Wie volgt?

Roy Rus, Intereffektfunds

Bronvermelding:

• “Lions on the move: The progress and potential of African economies”, McKinsey Global Institute
• “Wal-Mart Eyes South-Africa”, supermartketnews.com
• “Talking Mart: Looking at Potential Wal-Mart and Massmart Deal and its Implications”, Citigroup Global Markets