Als de euro valt

Willem Middelkoop publiceerde in september 2007 zijn bestseller “Als de dollar valt”.  Als we nu kijken naar de koers van de euro uitgedrukt in dollars (de euro/dollar), dan zien we dat in de afgelopen jaren niet de dollar, maar juist de euro minder waard is geworden. De waarschuwing van Middelkoop kwam voort uit de grote problemen van de Verenigde Staten van Amerika. Staat de Europese Monetaire Unie er dan misschien nog slechter voor dan de VS?

Hayman Advisors waarschuwde in 2006 reeds voor de subprime-hypotheken. Het Amerikaans investeringsbedrijf verdiende in de afgelopen jaren dan ook honderden miljoenen dollars door te speculeren op een waardedaling van subprime-hypotheken. In april 2009 waarschuwden zij dat het einde van de euro aanstaande is. Opnieuw werden zij aanvankelijk weggehoond. In april 2009 stond de euro/dollar overigens lager dan nu, dus je moet soms wel een lange adem hebben. Zij lijken echter nu toch opnieuw het gelijk aan hun zijde te krijgen.

Volgens The New York Times heeft Goldman Sachs Griekenland in 2001 miljarden geleend, onzichtbaar voor de buitenwereld. Hiermee heeft Goldman Sachs de stabiliteit van de euro in gevaar gebracht, aldus de krant. De schuldenproblematiek van onder meer Griekenland, Spanje en Portugal werpt een donkere schaduw over de aandelenmarkten. Omdat de ‘rijke’ landen van Europa, zoals Duitsland en Nederland, Griekenland waarschijnlijk toch wel te hulp zullen schieten, legden de Grieken prompt het hele land stil middels stakingen.

De arbeiders konden er immers niets aan doen, zeiden ze, dus hoefden ze ook niet voor de gevolgen op te draaien. Het is overigens wel de vraag hoe het kan dat een gemiddelde havenarbeider in Griekenland € 120.000 verdient en dat ambtenaren toeslagen ontvangen als ze bijvoorbeeld op tijd op hun werk komen. Wanneer ze overigens niet op tijd zijn en dus geen toeslag ontvangen, ontvangen ze alsnog een toeslag omdat ze geen toeslag hebben gehad.

In een interview meldde Georgos Papaconstantinou, als nieuwe minister van financiën, “In Kolonaki (een chique wijk in Athene) wonen 150 particuliere artsen. Dit zijn de artsen waar alle politici heen gaan. De helft van hen geeft een jaarinkomen op van minder dan € 30.000 en nog een derde van die groep van minder dan € 10.000.” Laten we het positief benaderen en stellen dat er veel ruimte is voor verbetering. Momenteel bedraagt het tekort van Griekenland niet minder dan 13% van het bbp. De Griekse regering is voornemens vergaande bezuinigingen door te voeren en heeft onder meer aangekondigd dat ambtenaren (ongeveer een kwart van alle werkende Grieken), circa 5,5% minder gaan verdienen.

Maar Griekenland is maar 1 van de eurolanden die in de problemen zit. Inmiddels zagen ook Oostenrijk, België, Frankrijk, Italië en natuurlijk Ierland de premie van de Credit Default Swaps (CDS) steeds verder oplopen. Deze instrumenten worden door marktpartijen gekocht om zich in te dekken tegen faillissementen.

Maar het gevaar komt niet alleen uit het zuiden en het westen. Wanneer gekeken wordt naar de toename van short-posities in staatobligaties, dan vallen met name landen op uit Oost-Europa. Roemenië gaat aan kop met een stijging van 60%, maar Slovenië en Litouwen mogen zich ook verheugen in een toename van de interesse in short-posities.

Tegenover persagentschap Bloomberg verklaarde Hayman-directeur Richard Howard vorig jaar dat de kans bestaat dat Duitsland de euro als betaalmiddel zal afschaffen, op het moment dat andere Europese landen niet meer aan hun financiële verplichtingen kunnen voldoen. Mochten landen als Spanje en Italië op een nationaal faillissement afstevenen, dan zal Duitsland niet bereid zijn om deze landen te helpen. In plaats daarvan zal de grootste economie van Europa de muntunie liever de rug toekeren, zo meent Howard.

Uiteraard is niet iedereen het eens met de visie van Hayman Advisors. De Duitse schatkistbewaarder Peer Steinbrück, bijvoorbeeld, liet vorig jaar weten dat als de ‘zwakkere broeders’ in de problemen komen, zij wel degelijk hulp kunnen verwachten van de meer kapitaalkrachtige landen. Maar ja, hij zou niet de eerste politicus zijn die het één zegt en het ander doet.

De recente Europese top laat duidelijk zien dat voorlopig alleen verbale steun wordt gegeven. “Griekenland kan rekenen op de Europese lidstaten als het echt nodig is, maar dat is nu nog niet het geval”, verklaarde president Herman Van Rompuy. Aangezien de lijst met Europese landen die in de problemen zit, steeds langer en langer wordt, is dit overigens ook niet meer dan logisch.

De problemen van de PIIGS (Portugal, Ierland, Italië, Griekenland en Spanje) hebben de euro behoorlijk onder druk gezet. Zal de euro deze crisis overleven? De tijd zal het leren. De schuldenproblematiek in de eurozone werpt wel een schaduw over de wereldwijde aandelenmarkt. De sterk verzwakte euro (versus de dollar) en de Japanse yen drukken op de aandelenkoersen

De Japanse yen werd in 2008 sterker ten opzichte van de dollar en de euro. Dit had tot gevolg dat de zogenoemde yen carry trades moesten worden teruggedraaid. Aandelen werden verkocht om de leningen, in de duurder wordende yen, terug te betalen waarmee een vicieuze cirkel op gang werd gebracht. In 2008 daalde de euro en de AEX onder andere vanwege het terugdraaien van deze grootschalig opgezette carry trades.

Samen met de credit crunch werd er een gevaarlijke kettingreactie teweeg gebracht. Op de aandelenbeurzen werden in 2008 de aandelen gemiddeld circa 50% goedkoper, doordat deze luchtbel leeg liep. In november 2009 waarschuwden wij op DFT.nl (http://www.telegraaf.nl/dft/goeroes/harmvanwijk/article5336998.ece) voor het gevaar van een nieuwe luchtbel, ditmaal middels leningen in dollars. Want of je nu 0,5% rente betaalt voor een lening in yens of 0,5% rente betaalt voor een lening in dollars, maakt niet veel uit. Totdat deze valuta in waarde gaat stijgen natuurlijk.

Sinds vorig jaar maart steeg de AEX hand-in-hand met de stijgende euro/dollar. In december begon de euro/dollar echter terrein te verliezen. Vanaf januari is de AEX overigens bezig met een inhaalrace. Nu de spiraal de andere kant op gaat, kan dit verstrekkende gevolgen voor de aandelenmarkten hebben. Indien het ‘2008-scenario’ zich herhaalt, ziet het er dramatisch uit voor de AEX.

De vraag is nu dus wat er eerder valt: de euro of de dollar. Of misschien toch de Japanse yen? Het feit dat Japan een staatsschuld heeft die tweemaal groter is dan het BNP, maakt Japan namelijk de wereldkampioen geld uitgeven dat er niet is. Het komende jaar blijft het interessant om de valuta te blijven volgen, wanneer u wilt weten wat de AEX gaat doen.

Met vriendelijke groet, Harm van Wijk