Beurs voorspelde de Mexicaanse griep en het Koninginnedagdrama

Wanneer ik u zou vragen: komen epidemieën zoals de Mexicaanse griep op willekeurige momenten, dan is de kans groot dat u die vraag bevestigend beantwoord. Op de vraag: is het toeval dat de dader de Koninginnedag van 2009 uitkoos in plaats van bijvoorbeeld die van 2007, dan zult u vermoedelijk hetzelfde antwoord geven. Toch blijken deze momenten minder willekeurig dan menigeen zal denken. Het leerstuk van Socionomics laat zien wanneer er een hoge waarschijnlijkheid is dat dergelijke gebeurtenissen zich voordoen.

Voor wie niet weet wat het leerstuk inhoudt, hier even een korte samenvatting. Socionomics zegt dat grote bewegingen op de beurzen de social mood, ofwel de gemoedstoestand van grote groepen mensen, weerspiegelt. Een flinke daling op de beurzen geeft aan dat de gemoedstoestand van mensen verslechterd is. Bij een stevige beursrally verbetert de mood van de bevolking.

De Spaanse griep (1918-1919)

Deze benadering zet de conventionele idee van causaliteit en daarmee van oorzaak en gevolg compleet op zijn kop. In plaats van nieuws en gebeurtenissen die de gemoedstoestand bepalen, maakt de veranderde gemoedstoestand het mogelijk dat bepaalde gebeurtenissen plaatsvinden. Het was niet het drama in Apeldoorn dat van invloed was op de AEX, want deze sloot immers ruim 1% hoger op Koninginnedag. Het was daarentegen de AEX die sinds juli 2007 nog altijd 57% lager staat en de sterk verslechterde gemoedstoestand van de Nederlandse bevolking weerspiegelt. De kans dat de dader deze verschrikkelijke daad tijdens bijvoorbeeld Koninginnedag 2007 zou hebben verricht, is aanzienlijk kleiner. Toen stond de AEX boven 500 punten en was de bevolking, en daarmee ook de dader, aanzienlijk positiever.

Op het moment van schrijven kunnen we slechts gissen naar de motieven van de dader. Maar kennelijk was er een bepaalde onvrede die – in combinatie met typische gemoedstoestanden tijdens bear markets zoals angst, pessimisme en kwaadwilligheid – de dader ertoe brachten dit te doen. Tijdens de huidige bear market die in het jaar 2000 begon, hebben we met de moord op Pim Fortuyn en Theo van Gogh onvrede-uitingen in soortgelijke zin gezien.

Bij epidemieën en pandemieën zien we soortgelijke situaties. Socionomics heeft een studie gedaan naar 600 jaar epidemieën. De studie laat zien dat epidemieën altijd plaatsvonden in een fase waarin sprake was van een bear market. Daarnaast zien we dat ook de omvang van de verslechtering van de gemoedstoestand (en dus van de bear market) bepalend is voor de omvang van de epidemie. De Spaanse griep brak uit bijvoorbeeld uit in maart 1918, gedurende de bear market die begon in 1917.

Dichterbij huis qua tijd is, bijvoorbeeld, de Aziatische vogelgriep die uitbrak in 1997 in Hong Kong. Wanneer we de grafiek van de Hang Seng-index bestuderen, zien we dat vogels steeds massaal geruimd werden tijdens een stevige bear market fase.

De eerste gevallen van de varkensgriep in Mexico werden gemeld in maart, in een fase waarin alle westerse beurzen het laagste niveau sinds vele jaren aantikten. Toeval of niet? Mijns inziens niet. U zult zeggen: maar waarom dan juist tijdens bear markets? Ik ga ervanuit dat het te maken heeft met de goede periode die aan de bear market voorafging: op de toppen van de bull market zijn we veel makkelijker geworden in onze houding ten aanzien van veiligheid, hygiëne en dergelijke. Alles gaat crescendo, de gemoedstoestand is prima, we voelen ons goed en maken ons weinig tot geen zorgen. Doordat dat zorgeloze stadium maximaal is op of rond de beurstoppen, zien we tijdens de dalingen erna wat onze houding mogelijk heeft gemaakt. De kans dat er iets uitbreekt, is vele malen groter doordat we een loopje hebben genomen met onze eigen voorschriften en afspraken.

Kijkend naar de patronen op de beurzen mogen we in de komende jaren nog meer dalingen verwachten. De kans op epidemieën of zelfs pandemieën en op drama’s zoals op Koninginnedag zal daarom voorlopig actueel blijven. Kijk naar de beursbewegingen en u krijgt een indicatie wat u mag verwachten.

Elmer Hogervorst
www.hogervorstadvies.nl

Elmer Hogervorst begeleidt vermogende particulieren. Als fiscaal-jurist coacht hij prijswinnaars in de Staatsloterij op het gebied van estate planning, financiële planning en beleggingen. Daarnaast geeft hij trainingen met betrekking tot kuddediergedrag, de wereldeconomie en patroonherkenning. Waar de meeste schrijvers het effect van menselijk gedrag op de beurs als uitgangspunt nemen, kijkt Elmer juist naar het effect van de beurs op het menselijk gedrag. De publicaties van het Amerikaanse Socionomics Institute zijn daarin leidend.