De Zwaarwegende Dollar

Vorig jaar rond deze tijd kon u in dezelfde column lezen waarom de dollar nog redelijk stand wist te houden. Na een jaar van aanvankelijke en inmiddels gestopte renteverhogingen is de dollar opnieuw met bijna 14% afgezwakt vergeleken met 12 maanden geleden. Nu zowel de groei als de inflatie in de Verenigde Staten afzwakken, kan het rentewapen weer de kast in. De dollar komt daarmee in een steeds zwakkere positie te verkeren.

Tegelijkertijd stapelen de problemen zich op:

• de schuldenproblematiek
• de aanstormende golf van 80 miljoen grijzende baby boomers in de VS
• de energieproblematiek
• de milieuproblematiek

Schuldenproblematiek

De buitensporige handelsschuld buiten beschouwing gelaten, is de staatsschuld intussen opgelopen tot meer dan $ 9 biljoen (een 9 met 12 nullen!). Tellen we daar de medische en de sociale zorgverplichtingen bij, dan loopt dit bedrag op naar bijna $ 50 biljoen. In de volgende jaren lopen deze verplichtingen in sneltreinvaart op. Daarbovenop stapelen zich de militaire uitgaven. Dit is de facto geen stationaire, maar een angstwekkende ontwikkeling. In de financiële pers is het echter veelal nog ‘business as usual’.

Het is vooral aan de reservefunctie te danken dat de ‘greenback’ nog niet failliet is verklaard. Teneinde de schulden te kunnen financieren, dienen er dagelijks tussen de $ 2 en 3 miljard aan schuldbewijzen in de vorm van Treasury Bills te worden uitgegeven. Straks wordt dit een veelvoud. Zolang deze worden opgenomen, blijft de hemel mooi blauw.

Intussen hebben een aantal landen, waaronder Rusland, China, Japan, Venezuela en enkele staten in het Midden-Oosten, te kennen gegeven minder in dollars te willen doen. Niet zo gek, in de wetenschap dat de helft van de Amerikaanse staatsschuld in buitenlandse handen is. Bij het groeien van deze berg leert de economische wetmatigheid dat de waarde van de onderliggende munt een dalende tendens vertoont. Dat is tot uiting gekomen in de goudprijs, maar ook in de tegenwaarde van de euro en de yen. Deze ontwikkeling gaat onverdroten voort. Immers, hoe moet die schuld anders dan door bijdrukken ooit worden terugbetaald?

De baby boomers

Bijna 80 miljoen mensen bereiken de pensioensgerechtigde leeftijd. Dat is een kwart van de Amerikaanse bevolking. Een kwart daarvan, 20 miljoen dus, heeft de beschikking over minder dan $ 50.000. Op enige termijn kom je hiermee niet ver. Deze termijn wordt verder ingekort naarmate de inflatie oploopt. De verwachting is dat deze groep het lang geen 20 tot 30 jaar zal kunnen uitzingen en bijgevolg binnen afzienbare tijd in de problemen komt. Volgens gegevens van de Federal Reserve is thans reeds meer dan de helft van de gepensioneerden voor meer dan 80% van hun inkomen op een sociale uitkering aangewezen.

Hierop bezuinigen lijkt dan ook een illusie.

De energieproblematiek

De VS zijn voor meer dan 50% afhankelijk van buitenlandse energie in de vorm van olie en gas. Ook dat trekt een zware wissel op de betalingsbalans. Gezien het feit dat bijna de helft van deze leveranties uit politiek instabiele landen komt, zullen deze belangen op enigerlei wijze veiliggesteld dienen te worden. Dat kan alleen door er troepen te hebben dan wel door het maken van zeer goede afspraken. Beide kosten echter geld; veel geld dat er niet is! Ruimte voor duurzame alternatieve energie wordt intussen wel gecreëerd, maar zet voor de eerstkomende 10 tot 20 jaar nog geen zoden aan de dijk.

De milieuproblematiek

Daar met name de regering Bush de negatieve ontwikkelingen op milieugebied heeft ontkend,  zal nu alles in het werk moeten worden gesteld om de CO2-uitstoot tot een aanvaardbaar minimum terug te brengen. De overheid zal middels stimulerende maatregelen sterk moeten bijsturen om de kostbare gevolgen hiervan zoveel mogelijk tegen te gaan. Dat kost wederom geld; veel geld dat er niet is!

Hoe nu verder?

Mochten de kort- en langer lopende schuldbrieven minder gemakkelijk worden verkocht, dan heeft de Fed een groot probleem. Immers, ze zal dan juist de rente moeten verhogen in plaats van verlagen. Een eventuele renteverhoging zou natuurlijk de huizenmarkt nog verder treffen en desastreus uitpakken voor de gehele Amerikaanse economie.

Als de schuldfinanciering nu begint te haperen, terwijl de rente niet omhoog kan, dan is er nog slechts één uitweg: depreciatie of waardevermindering van de munt. Op deze wijze kan de schuld voor minder worden terugbetaald. “Devaluatie financiert inflatie”. Maar wie gaat deze rekening in de vorm van koopkrachtverlies betalen? Dat zijn de houders van het schuldpapier, dus voor een belangrijk deel de buitenlanders.

In een speech op 11 november jl. in Frankfurt gaf Fed-president Bernanke reeds een ‘voorproefje’. Hij zei letterlijk: “It would be fair to say that monetary and credit aggregates have not played a central role in the formulation of U.S. monetary policy.” Met andere woorden: het totaal in omloop zijnde geld (dat gedrukt wordt!) speelt geen serieuze rol in het huidige monetaire beleid. Hieruit valt alleen maar af te leiden dat de VS doorgaan met het drukken van geld om aan haar verplichtingen te kunnen voldoen. Meer dollars in omloop drukken de waarde.

Naarmate de dollar verder in waarde daalt, leidt de import van onder andere olie en gas tot hogere prijzen. Op deze wijze wordt de inflatie weer via de achterdeur binnengehaald. Het probleem verwordt van kwaad tot erger. De enige daadwerkelijke oplossing zou liggen in sterke bezuinigingen. De ‘comfort’-cultuur van de Amerikanen kennende, zal dit stellig geen soelaas bieden.

Sinds de jaren ’60 (Vietnam-oorlog) hebben de Amerikanen het buitenland laten opdraaien voor hun uitgavendrift. Tot die tijd kostte een dollar nog fl. 3,65. Thans in guldens omgerekend nog maar fl. 1,63; een waardevermindering van ruim 55% in 40 jaar. Het goud steeg in diezelfde periode met ruim 1700% en olie zelfs met bijna 2000%! De ‘hellingsgraad’ begint nu echter veel steiler te worden. Het zal stellig geen 40 jaar meer duren voordat de dollar definitief is afgeserveerd.

Rol China cruciaal

Als met name de centrale bank van China langzaam maar zeker minder nieuw Amerikaans schuldpapier opneemt, leidt dat op zich onvermijdelijk tot een verdere verzwakking van de dollar. Mede omdat andere landen met grote dollarreserves, zoals de olieproducerende landen, de politiek van China zullen overnemen. Minder in dollars betekent meer in euro’s (nog allesbehalve een sterke munt), meer in yen (met Chinese tegenzin!) en meer in grondstoffen zoals olie, gas, uranium en goud.

Meer dan ooit zullen beleggers zich dienen te realiseren, dat de tijd begint te dringen. Een andere reservevaluta is nog niet voorhanden! Alleen door te doen wat de Chinezen doen, zal men de pijnlijke gevolgen van deze opdoemende ‘tsunami’ kunnen ontlopen.

Robert Broncel, Invision Investments