Eurozone terug in recessie
Rente Griekenland loopt weer op
De eurozone glijdt terug in een recessie, nu de productie in een sterk tempo daalt. De Inkoopmanagersindex (PMI), het equivalent van de Amerikaanse ISM, daalde van49,3 infebruari naar48,7 inmaart, het laagste punt in drie maanden. De uitvoer daalde over het eerste kwartaal van 2012, zij het in mindere mate dan in het laatste kwartaal van 2011. Dit concludeert Markit in een voorlopige meting, gebaseerd op 85% van de antwoorden.
Twee opeenvolgende kwartalen dalende uitvoer
De PMI (Purchasing Managers Index® van Markit) signaleert dat de Eurozone opnieuw is terug gegleden in een technische recessie, gedefinieerd als twee opeenvolgende kwartalen van krimp. Een behoorlijke prestatie omdat deze index werkt op basis van een verandering, dus telkens terugkeert naar het gemiddelde. Het geeft dus aan dat de situatie verder verslechtert.
Industriële productie
Zowel de industriële productie als de activiteiten in de servicesector lieten de slechtste prestaties zien in respectievelijk drie en vier maanden. In beide gevallen waren de dalingen echter bescheiden. De productie in Duitsland nam toe, maar het tempo vertraagde tot het laagste niveau in drie maanden tot slechts een marginale winst. In Frankrijk daalde voor het eerst in vier maanden de productie en viel sterk terug in vergelijking met de rest van de regio.
Nieuwe orders
Het aantal nieuwe orders daalde voor de achtste opeenvolgende maand en bovendien met het snelste tempo sinds december. De achterstanden in werk daalden voor de negende achtereenvolgende maand. Dit zal waarschijnlijk een verdere neerwaartse druk uitoefenen op de cijfers van april.
Binnenlandse en buitenlandse vraag
Producenten van goederen meldden een toename van de daling. De dalende binnenlandse vraag werd verergerd door de negende opeenvolgende maandelijkse daling in nieuwe exportorders. De bezuinigingsmaatregelen ondermijnen de binnenlandse vraag. Maar de verkoop daalde niet alleen door binnenlandse, maar ook door buitenlandse vraag.
Neerwaartse spiraal
Door de bezuinigingen in diverse Europese landen is een neerwaartse spiraal ingezet. Mensen verliezen hun baan, kopen niet meer en meer mensen verliezen daardoor hun baan. Een groot probleem is dat Europa moet concurreren met opkomende landen zoals India en China, die tegen een fractie van de kosten kunnen produceren.
Werkgelegenheid daalt voor derde maand op rij
De werkgelegenheid daalde voor de derde maand op rij, in tegenstelling tot de stijgende arbeidsplaatsen in de voorafgaande 20 maanden. Het banenverlies was het hoogste in twee jaar. Bedrijven zijn dus nog druk bezig om de kosten te drukken door mensen te ontslaan.
Duitsland stilgevallen
In de productie daalde de werkgelegenheid zelfs voor de vierde keer in de afgelopen vijf maanden, met een record banenverlies sinds maart2010. InDuitsland lijkt de Europese motor stilgevallen. Na de sterke groei vorig jaar wordt nu de zwakste groei in twee jaar opgetekend. In de rest van het eurogebied was het overigens nog slechter gesteld met de werkgelegenheid.
Grondstofprijzen omhoog
De inkoopprijzen vertoonden daarentegen de steilste stijging sinds juni vorig jaar. De grondstofprijzen stegen in het snelste tempo van de afgelopen negen maanden, met name door de hogere olieprijzen. Een klein lichtpuntje is dat de dienstverleners optimistischer zijn voor het komende jaar. Voor de vijfde opeenvolgende maand nam het optimisme toe.
Rente loopt weer op
Ondanks de bezuinigingsmaatregelen en de honderden miljarden euro’s aan gemeenschapsgeld is de situatie in Europa er alleen maar slechter op geworden. Als we kijken naar de yield op de 10-jaarsobligatie van Ierland (op het moment van schrijven boven 8%), Portugal (op het moment van schrijven boven 12,5%), Griekenland (op het moment van schrijven boven 20%) en een toename van de rente in Italië en Spanje, dan kan gerust geconcludeerd worden dat de crisis nog niet ten einde is.
Nederland opnieuw in een recessie
Nederland wordt mee naar beneden getrokken door de problemen in het Zuiden van Europa. Ook Nederland zit weer in een recessie, zo concludeerde het Centraal Planbureau. En de recessie zet vooralsnog versterkt door. De economie krimpt, de werkloosheid stijgt en de staatsschuld loopt steeds verder op.
2012-2015
En het wordt niet snel beter, zo verwacht het CPB. De economie presteert matig in de periode 2012-2015, door een combinatie van oplopende werkloosheid en lage consumptie als gevolg van hogere pensioenpremies, lagere pensioenuitkeringen, restrictief overheidsbeleid en dalende huizenprijzen.
Centraal Economisch Plan 2012
“Europa is de afgelopen maanden langs de rand van de financiële afgrond gegaan. De situatie lijkt voor het moment stabieler, vooral door ingrijpen van de Europese Centrale Bank, via de Longer Term Refinancing Operations (LTRO), waarbij banken goedkoop geld kunnen lenen bij de ECB. Maar het onderliggende probleem van de zwakke Europese financiële sector is daarmee niet opgelost, hetgeen negatief kan uitwerken op de reële economie”, zo is te lezen in het recent gepubliceerde Centraal Economisch Plan 2012.
Nikolai Dimitrievitch Kondratieff
Het lijkt er op de theorie van de Russische econoom Nikolai Dimitrievitch Kondratieff (zie https://beleggen.com/het-doemscenario-van-kondratieff/), die hij begin jaren twintig van de vorige eeuw ontwikkelde, nog steeds actueel is. Of de euro deze ‘wintercrisis’ zal overleven, zullen we pas rond 2021, het voorspelde einde van deze winterperiode, weten. Gelukkig biedt dit ook kansen voor bijvoorbeeld de ProtectiePortefeuille.
Ik kijk uit naar ideeën, tips en gedachten over deze bijdrage. Type ze s.v.p. in het commentaarveld onderaan de column op www.beleggen.com
Drs. Harm van Wijk
www.beursbulletin.nl
Beste Harm,
De theorie van Kondratieff is zeker heel interessant. De theorie omschrijft eigenlijk hoe de economie zich ontwikkelt op basis van menselijk gedrag; speculatie en verwachtingspatronen; en de wijze waarop de economische werkelijkheid daarop reageert.
Welke consequenties de speculaties en verwachtingspatronen hebben. Omdat geld; de financiële component van het economische systeem; een spiegel vormt van de economische werkelijkheid en verwachtingspatronen zie je dat een te lage waardering; in waarde of in hoeveelheid gemeten; altijd een groeiperiode aankondigt en dat een te hoge waardering altijd een recessie of depressie aankondigt. Feitelijk geeft dit weer dat de voorgaande periode in de cyclus vruchtbaar was, omdat de geldhoeveelheid sterk is toegenomen en dat de cyclus op haar einde loopt.
Omdat groei niet vanzelfsprekend altijd in dezelfde richting voortgezet wordt. Er zit een einde aan de ontwikkeling. Het geeft ook weer dat de speculatie op een hoogtepunt is gekomen, omdat men geneigd is in menselijk gedrag het hoogste genotsmoment als maatstaf aan te willen nemen. De wens is de vader van de gedachte.
Omdat economie een combinatie is van productie en consumptie en deze ontwikkeling in de voorgaande eeuw pas goed op gang gekomen is, is het heel voorstelbaar dat de menselijke emoties er ook sterk mee verbonden raakten. De economie werd sterk afhankelijk van emotie en minder van ratio. Vandaar de sterke golfbewegingen in de economische cycli.
Maar omdat productie en consumptie ook een rationele component hebben; wat is er nu helemaal zo bijzonder aan?; is het ook weer niet zo dat deze emotionele component altijd de overhand zal houden. Ook aan deze evolutionaire cyclus komt een einde.
Wanneer de productie component geneigd is menselijke arbeid zoveel mogelijk af te stoten; in beginsel omdat werken niet leuk is, het argument komt dan van de arbeidende mens zelf en in tweede instantie omdat menselijke arbeid te kostbaar is geworden en omdat mensen te onbetrouwbaar zijn t.o.v. machines, robots en computers, er grotere hoeveelheden geproduceerd kunnen worden door de juiste organisatie en zo meer winst gemaakt kan worden.
(het model toont aan dat de productie in eerste instantie bedoeld was om zware menselijke arbeid te vervangen en ook meer om goederen te kunnen produceren ten bate van de vraag en dat de motivatie later verschoof naar vooral eigenbelang: het maken van meer winst) Wanneer de productie component menselijke arbeid zoveel mogelijk afstoot uit eigenbelang. Dan devalueert men de waarde van arbeid,het is immers blijkbaar ongewenst en roeit men haar eigen doelgroep: consumenten met geld om te besteden, uit!
Het economische model komt dan in een fase waarin het gerationaliseerd moet worden. Behoeften; de vraag in het model; moeten dan de dragende component worden. Omdat de productie immers menselijke behoeften als leitmotiv heeft kan dat niet anders. Consumptie wordt dan dus daarmee de leidende factor in de economie en niet langer productie. De consument financiert de producent en niet langer de producent de consument.
Daartoe moet dan wel een functionerend geldrecycling systeem opgezet worden wat uit kan gaan van consumptie. Daarmee is het hebben van een baan inderdaad gedevalueerd tot het slaaf moeten zijn van een productie systeem wat al je vrije tijd consumeert. Precies waar men het blijkbaar hebben wilde. Waardeloos en vervelend.
Het zou best kunnen dat wanneer dit in hetzelfde licht gezien moet worden als de fluctuerende functie van geld in het economische systeem, de laagste waarde weer een periode van groei aankondigt. Maar dat moeten we eerst nog zien.
Vriendelijke groet,
Peter van den Engel