Geleide economie
In het voormalige Sovjetblok gold de geleide economie als tegenhanger van het kapitalistische systeem, zoals het daar werd genoemd. Zowel de productie-, distributie- als prijspatronen werden centraal gestuurd vanuit het Centrale Planbureau. Deze centrale regie kende een belangrijk uitgangspunt: door de economie van bovenaf te sturen, hoopte men niet alleen een goed economisch inzicht te krijgen. Tevens meende men hiermee de op- en neergaande conjunctuur binnen het kapitalisme te kunnen vermijden.
Zonder economische recessies en depressies (jaren ’30) zou het communistische centrale systeem op den duur de welvaart van het kapitalisme moeten kunnen overvleugelen. Een oorlog (Trotzky!) zou dan niet nodig zijn. Dat was de achterliggende gedachte. Om die reden werd ook de toenmalig meest bekende econoom Kondratieff voor nader advies ingehuurd. Het oude Rusland van vòòr de communistische revolutie in 1917 was nog voor meer dan 90% een agrarische en archaïsche staat. Zoals we weten, ging de geleide staatseconomie na ruim 70 jaar ‘experimenteren’ aan corruptie ten onder.
Oorzaak en gevolg
Dat kun je van de ‘gesjeesde’ rentepolitiek in de VS weliswaar niet zeggen, maar de grote gevestigde bankinstituten hebben met allerhande derivaten wel de uiterste grenzen opgezocht. Een en ander in werking gezet door de ‘geleide’ rentepolitiek van de Fed. Laat je anderzijds de markt z’n werk doen dan zou een correctie zich door de aantrekkende marktrente in een veel vroeger stadium hebben voltrokken. Maar ook de Fed zelf heeft, met Alan Greenspan als voorzitter, de uiterste grenzen opgezocht om de economie tot opperste groei aan te sturen. Niettemin staan de versleten kreten ‘vrijheid’ en ‘democratie’ nog steeds hoog in het vaandel.
Vrijheid en democratie
De vrijheid heeft men sinds 9/11 voor een belangrijk deel opgegeven. Hier en daar wordt al gesproken van een politiestaat, terwijl democratie er sinds jaar en dag met geld wordt gekocht. Bovendien is de macht van het Witte Huis zo groot dat de verleiding tot manipulatie er buitengewoon groot is. De regering Bush heeft daarvan, zoals is gebleken, als geen ander ge- of misbruik gemaakt.
De gemakscultuur
De op- en neergaande conjunctuur is natuurlijk niet alleen het gevolg van de rentepolitiek. Deze heeft ook te maken met de Amerikaanse commerciële comfort culture. Het economisch denken wordt in belangrijke mate bepaald door het accommoderen van de zucht naar gemak. Alles moet er makkelijk kunnen, dus ook geld uitgeven. En als je dat niet hebt dan is er de bank ‘om de hoek’. Sparen wordt niet gestimuleerd, want tomorrow will always be better, even when it’s worse today. Vandaar een grote mate van lichtzinnigheid van de consument, die je ook weer terug vindt bij de beleggers op de beurs.
Telkens als de bomen te hoog in de hemel zijn gegroeid, moet er gerooid worden. Dat rooien doet weliswaar even pijn maar die moet weer zo snel mogelijk worden verlicht. Vandaar ook het niet aflatende optimisme van beleggers. Niemand kan de beurs ‘beter’ omhoog voorspellen dan de belegger zelf (?).
Suckers’ rally
Echter, met een reservebuffer van 0,0 en een ‘schuldcomplex’ zonder weerga mag en kan niet worden verwacht dat dit proces ongelimiteerd doorgang kan blijven vinden. Hiervoor hoef je econoom noch analist te zijn. Toch wordt er al weer gesproken van een nieuwe economische opgang in de tweede helft van dit jaar, ingezet door het beurshaussje van thans. Natuurlijk willen beleggers graag steeds maar meer winst zien, maar die moet dan wel ergens vandaan kunnen komen. De vraag is dan: waarvan? Wishful thinking is doorgaans aanleiding voor een suckers’rally. Gek genoeg laat de gehele beurswereld zich graag door de Amerikanen met een feel good gevoel op sleeptouw nemen.
Foute signalen
Tot voor kort was r o e k e l o z e consumptie het uitgangspunt van alle economische groeiperspectieven. Maar in een natie geconfronteerd met een oplopende inflatie, spaartekort en zware schulden zou de rente juist omhoog in plaats van naar beneden moeten gaan. De neerwaartse bijstelling heeft wederom alles te maken met die comfort economy. Weliswaar wordt met deze rentepolitiek een tijdelijk uitstel van executie bereikt. Veel beter ware een stabielere balans tussen sparen en consumeren na te streven. Opnieuw worden er door de Fed foute signalen afgegeven, waardoor de afrekening straks alleen nog maar groter zal zijn. Deze is al flink gestegen door de bailout van grote instituten als Countrywide – ’s lands grootste hypotheekvertrekker – en Bear Stearns als één der grootste investment banks.
Ondertussen staan er meer instituten op de nominatie, waarbij het de vraag is of de sovereign wealth funds (superrijke overheidsinstituten in het Nabije en Verre Oosten) bereid zullen blijven bij te springen. Tot nog toe was het goed geld naar kwaad geld smijten. Een bailout is niet meer dan symptoombestrijding, waarmee de oorzaak van de aandoening niet wordt weggenomen. Het immer zo bewierookte ‘vrije’ kapitalistische marktsysteem raakt steeds meer uitgewoond. Het zal straks haar meerdere moeten erkennen in een van oorsprong communistische structuur waarmee een land als China met the best of each in rap tempo naar boven komt drijven. Dat zou de gemiddelde Amerikaan wel eens aan het twijfelen kunnen brengen!
In een speech dinsdagavond op de Economic Club of New York haalde voormalig Fed voorzitter Paul Volcker hard uit naar het huidige Fed beleid van Ben Bernanke. Ik citeer in dit kader een paar uitspraken:
‘The Federal Reserve has judged it necessary to take actions that extend to the very edge of
of its lawful and implied powers, transcending in the process certain long-embedded
central banking principles and practices. This will surely be interpreted as an implied
promise of similar action in times of future turmoil’.
‘This is the mother of all crises!’
‘The financial system has failed the test of the market place’
Toen hem werd gevraagd of hij ook een dollarcrisis voorspelde, antwoordde hij: ‘you don’t have to predict it, you are in it!
Door misbruik te maken van de rol als reservevaluta en deze ‘uitbating’ te exporteren, roepen de Amerikanen hun eigen affront af. Tegelijk tekent zich met de doorgaande daling van de dollar en stijging van het goud het failliet van deze ‘geleide politiek’ simpel af. Daarmee zou tevens het tweede gedeelte van de slogan ‘the Dutch invented capitalism but we have perfected it’ naar de geschiedenisboekjes kunnen worden verwezen.
Robert Broncel, score-investments.nl
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!