Januari-effect

Januari–effect: het is een bekend en veelbesproken fenomeen. Met januari 2007 voor de deur is dit een interessant verschijnsel voor beleggers. De meest gangbare definitie is dat de maand januari vaak mooie koerswinsten laat zien. De rendementen van de maand januari zouden daarbij hoger uitvallen dan die van de overige beursmaanden.

Januari-effect

Nico Bakker, senior technisch analist bij ABN AMRO Investment Office, gaat met zijn definitie zelfs een stapje verder: voor de geschiedenis van de AEX geldt dat in 82% van de gevallen het jaarresultaat in lijn staat met het januari-resultaat. In hoeverre gaat het januari-effect nu werkelijk op en welke prognose kunnen we daaruit destilleren voor de AEX-index voor januari en geheel 2007? Dus wat zal het januari-effect zijn?

Theorieën omtrent het januari-effect

Een verklaring voor het januari-effect in de Verenigde Staten zou de belastingheffing kunnen zijn. Het rendement op aandelen wordt in de VS bij verkoop namelijk belast met vermogenswinstbelasting. Vervolgens staat hier echter tegenover dat koersverliezen ook verlaagd worden door deze belastingen. Kortom, aandelen die in een bepaald jaar een negatief rendement hebben gemaakt, zouden aan het einde van het jaar verder dalen, omdat beleggers deze aandelen zouden verkopen om de belastingdruk te verminderen.

Vermogenswinstbelasting

Logischerwijs zou in januari de verkoopdruk dan verdwijnen en zouden de aandelen weer opveren, oftewel het januari-effect. Deze theorie kan het januari-effect in landen zonder vermogenswinstbelasting echter niet verklaren. Mocht het januari-effect in Nederland bijvoorbeeld opgaan, dan kan dat nooit het gevolg zijn van deze theorie.

Vermogens- en fondsbeheerders

Een tweede theorie is de volgende: vermogens- en fondsbeheerders zouden aan het einde van het beleggingsjaar de slecht presterende aandelen uit hun portefeuilles halen om op deze manier de eindejaarsrapportage op te smukken. Dit fenomeen wordt ‘window dressing’ genoemd. Het zou veelal neerkomen op de verkoop van aandelen van kleine ondernemingen. Het vrijgekomen vermogen zou tijdelijk weer geïnvesteerd worden in relatief veilige blue chips, die veelal de performance van een relevante index weerspiegelen. Op deze manier zou dan de stijging van die index zijn verklaard volgens Richard de Jong op DFT.nl.

Theorieën

Er bestaan ook theorieën die het bestaan van het januari-effect aanvechten. De Jong geeft bijvoorbeeld aan dat de gangbare efficiënte markttheorie dicteert dat het januari-effect in essentie onmogelijk kan bestaan. Het zou door de beleggers zelf ‘weggehandeld’ moeten worden. Als elke belegger namelijk weet dat januari een goede beursmaand is, zal hij daarop inspelen door in december aandelen te kopen en deze eind januari weer te verkopen.

Goede rendementen in januari

Doordat het aanbod van aandelen in januari daardoor zal toenemen, zullen de goede rendementen in januari als sneeuw voor de zon moeten verdwijnen. Als het januari-effect onverhoopt toch opgaat, kunnen we daaruit concluderen dat de markt blijkbaar niet altijd efficiënt werkt.

Data-analyse

Ten eerste kijken we naar de rendementen van de maand januari van de AEX-index ten opzichte van de overige beursmaanden vanaf 1986. De gemiddelde maandelijkse rendementen staan weergegeven in onderstaande tabel:

Het gemiddelde rendement van januari komt uit op een mooie 0,6%. Als we dit afzetten tegen het gemiddelde maandelijkse rendement van 0,7% valt op dat het rendement van januari in lijn loopt met het gemiddelde maandelijkse rendement. Dus de resultaten voor de maand januari zijn echter wat vertekend, vanwege enkele grote negatieve uitschieters, te weten de maand januari van de jaren 2000 en 2003.

Rendement van januari

Daarnaast kan het rendement van januari dan ook wat hoger zijn wanneer hiervoor wordt geschoond. Toch staven deze cijfers het januari-effect niet. Laten we eens kijken naar de voorspellende kracht van de maand januari voor de rest van het jaar. Daarnaast toont onderstaande grafiek de maandkoersen van de AEX-index van de afgelopen jaren. Een witte candle stick duidt op een stijgende beursmaand en een zwarte op een dalende.

Daarnaast toont de grafiek dat de maand januari in de afgelopen jaren een goede beleggingsmaand is geweest. Als we vervolgens kijken naar de jaarlijkse prestaties van de AEX-index, zien we ook daar in het algemeen een stijgende beurs. In slechts 6 van de 21 beursjaren (28,6%) sloot de AEX-index het jaar negatief af.

Logischerwijs is dan ook de kans dat het gehele jaar in lijn loopt met de maand januari is dan ook aanzienlijk. Nico Bakker geeft aan dat dit in 82% van de gevallen het geval is. Er bestaat echter geen theorie die een dergelijke synchronisatie tussen de maand januari en het gehele jaar, oftewel het januari-effect, kan verklaren. Daardoor lijkt dit vooral te berusten op toeval. Er is dan ook geen duidelijke oorzaak-gevolg-relatie tussen de twee.

Januari-effect

Ondanks dat het januari-effect niet gestaafd wordt door de data, valt wel meteen op dat de periode mei tot en met oktober slechter presteert dan de periode november tot en met april (zie tabel). Met een gemiddeld beursrendement van 0,6% is januari gewoon een goede beleggingsmaand.

Vooruitzicht voor de AEX-index

Tot slot, het vooruitzicht voor de AEX-index voor januari 2007 is goed en daarom kunnen we, gezien het gemiddeld positieve jaarrendement, tevens met een positief vooruitzicht beginnen aan 2007.

Richard de Wilde, BeursBulletin