IJsland zegt 'neen'

Het referendum in IJsland is opmerkelijk. Het gaat ons aan, want wij kunnen eveneens in de situatie van de IJslanders komen. Wat is het probleem? De IJslandse Centrale Bank en de IJslandse regering hebben, zoals gebruikelijk in ontwikkelde landen, de garantie afgegeven dat een vermogen op de bank tot een bepaald bedrag per rekening gegarandeerd is.

Dat is een standaard afspraak. Wij spaarders houden daar ook rekening mee (tenminste als je slim bent) om te voorkomen dat het faillissement van een bank leidt tot verlies van vermogen. Nu wil het geval dat de garantie dus is afgegeven, maar dat de banken die failliet zijn gegaan, veel groter waren dan een klein land als IJsland kan dragen. Kortom, de garantie was niets waard. IJsland kan haar garantie niet waarmaken. Dat wisten we wel, maar tot twee jaar geleden bestond de mythe dat banken niet failliet konden gaan.

Zo’n mythe kennen we nu nog, namelijk dat landen niet failliet kunnen gaan… Geloof me, dat kunnen ze wel en dat gaat ook gebeuren.

IJsland kan de enorme verplichtingen van de banken niet dragen, net zoals Nederland en België de verplichtingen van hun banken niet kunnen dragen. Stel dat ING failliet gaat, dan zal Nederland op dat moment in dezelfde situatie komen als dat IJsland nu zit. Natuurlijk weigeren wij dan ook de Amerikaanse schuldeisers schadeloos te stellen. Zeker als de grootste schuldeiser Goldman Sachs is, die het hele probleem in eerste instantie veroorzaakt heeft. Dat zouden we toch vreselijk oneerlijk vinden. Dan weigeren ook wij te betalen.

Zo gaat het ook met de IJslanders, die het nu oneerlijk vinden dat Engelse en Nederlandse spaarders hun geld terug moeten krijgen uit het belastinggeld van IJsland. Die spaarders hadden toch kunnen weten dat er een extra risico was… En dat laatste is deels wel en deels niet zo. Immers liet de IJslandse Centrale Bank desgewenst nog weten dat alles in orde was.

Hoewel ik van mening ben dat de garantie tot € 20.000 per spaarder zonder meer staat en door IJsland opgehoest moet worden, kan ik meegaan in de gedachtegang van de IJslanders dat spaarders over het meerdere zich beter op de hoogte hadden moeten stellen. En daarmee raken we direct de Nederlandse Centrale Bank. Die wist namelijk dat het niet goed zat, maar hield de mond. Daarmee is de Nederlandse staat voor alles boven de € 20.000 tot € 100.000 verantwoordelijk.

Vinden wij het terecht te moeten boeten voor de fout van een overheidsinstantie?

Ik denk dat we er niet onderuit kunnen, net zoals IJsland niet onder die € 20.000 uitkomt. Kleine landen zullen zich terdege moeten afvragen of de enorme ambities van bankiers en toezichthouders wel gedragen kunnen worden. Een foute beoordeling zal hard aankomen en zo hoort het ook. Immers, dat zou ons alleen scherp moeten houden.

Als IJsland ermee weg komt, dan is toezicht en ‘toezicht op toezicht’ een farce. Een Centrale Bank moet, zo blijkt uit het voorbeeld van IJsland, ook gecontroleerd worden. Dat is de belangrijkste les. Een les die we alleen gaan leren als we het gevolg van de ‘niet controle’ keihard gaan voelen.

Ook in Nederland moet het afgelopen zijn met de vrijheid die De Nederlandsche Bank heeft. Ze moet scherper op haar beleid en de uitvoering van dat beleid onafhankelijk gecontroleerd worden en de macht van de oude eigenaren moet daartoe allereerst gebroken worden.

De Centrale Bank van Nederland is namelijk nog altijd het speeltje van de Oranjes en het grootkapitaal. De Centrale Bank stapelt, in samenwerking met de zittende minister van Financiën, fout op fout en uiteindelijk betalen de belastingbetalende Nederlanders en blijven de echte schuldigen van het Centrale Bank-debacle buiten schot.

Fouten als de verkoop van goud in het begin van deze eeuw op historisch gezien zeer lage koersen. Een fout als de overstap naar de euro met 10% boete voor Nederland. Fouten als de garanties die ex-minister van Financiën Wouter Bos heeft afgegeven op ING en de andere banken. Garanties die we niet hard kunnen maken! Stel dat ABN Amro/Fortis of ING failliet gaan, dan is de Nederlandse staat op dat moment technisch failliet. Het is waanzin dat we dergelijke garanties op commerciële banken afgeven. Het zijn toch geen commerciële banken meer als ze geen ondernemingsrisico meer lopen? Waarom krijgen banken wel dergelijke garanties, en andere bedrijven niet? Een manager van een buurtsuper zou heel anders ondernemen als hij wist dat zijn eventuele verplichtingen toch wel door de staat gedragen zouden worden, mocht het misgaan. Dat geldt dus ook voor de bankiers!

Wat we nu doen bij banken, is pertinent geen kapitalisme. De banken blijven ondertussen bonussen uitkeren aan bankiers die geen enkel risico meer lopen. Dit is de waanzin ten top en steeds weer komt het vanuit een dergelijk klein kringetje van zeer invloedrijke personen en steeds is er weer die band met de Oranjes. Bankiers, en CEO’s die zichzelf, net als de Koninklijke familie, boven de wet vinden staan. Mensen die enorme bonussen verkrijgen voor werk dat heel de Westerse wereld in een crisis bracht.

De IJslandse bevolking pikt het niet, maar zal er uiteindelijk niet aan ontkomen omdat de verplichtingen zijn aangegaan door haar wettelijke regering. Alleen een staatsgreep of een faillissement van de staat, en daarmee een totaal afwijzen van de verplichtingen van de vorige regeringsvorm, zou IJsland kunnen ontslaan van haar verplichtingen. Kies maar, want een andere optie is er niet. Dat geldt dus straks ook voor Nederland, mocht het ooit zover komen.

De Oranjes kwamen aan de macht door een staatsgreep, mogelijk dat een crisis bij ING ons land zo ver in de problemen brengt, dat de Oranjes ook na een staatsgreep de geschiedenisboeken in gaan. Het is immers meer dan alleen een Koninklijke familie. Het is een machtsblok van ongekende omvang binnen de Nederlandse economie. Als die economie mocht falen, dan is het logisch dat ook de machtsfactor erachter moet falen en verdwijnen. Als ze serieus die druk gaan voelen, misschien dat ze dan iets beter hun best willen gaan doen.

Terug naar IJsland. Het land zal haar schuld gaan betalen. De reden is dat de miljarden niet in het niets verdwenen zijn. De eigenaren van Icesave hebben het geld vooral in Engels onroerend goed gestopt. Als die markt over een paar jaar weer aantrekt, dan kunnen de miljarden weer teruggehaald gaan worden. Wat nu uitgewerkt moet gaan worden, is een regeling waarbij IJsland in feite haar onroerend goed risico moet proberen te verschuiven naar vooral Engeland. Door het schrijven van opties op dat onroerend goed kan het land mogelijk de rente op de lening betalen en op termijn kan vanuit de verkoop van het onroerend goed de gehele schuld voldaan worden.

Tom Lassing, www.beursbox.nl