Is het glas half vol of half leeg?

Het lopende jaar is alweer bijna twee maanden onderweg. Dat is kort, maar is het mogelijk om de eerste conclusies te trekken? Zo op het eerste gezicht wel. De financiële markten gaan verder waar ze in het vierde kwartaal van 2010 waren begonnen. De richting is vooralsnog omhoog.

De Dow Jones bivakkeert alweer geruime tijd boven de grens van 12.000 punten en de AEX lijkt definitief door de bandbreedte van 320 – 350 punten gebroken. In de VS is het optimisme inmiddels zo groot, dat sommigen voorspellen dat aandelen voor het derde jaar op rij een ‘double digit’ groei zullen laten zien.

Herwonnen zelfvertrouwen

Het optimisme in de VS is op een aantal overwegingen gebaseerd. Zo zal het economisch herstel in 2011 overgaan in een fase van economische expansie. De economie is wel niet zo sterk, maar wel sterker dan die bijvoorbeeld in Europa. Bovendien is de kwaliteit van de groei beter. In het afgelopen jaar was de groei in de VS vooral gestoeld op stimulering van overheidswege en op de wederopbouw van de voorraden. Naar het zich nu al laat aanzien, mogen we in 2011 rekenen op de (bescheiden) terugkeer van de consument. Die laatste is sinds onheugelijke tijden het vliegwiel van de economische groei in de VS.

Daarnaast is het vertrouwen van het bedrijfsleven torenhoog. Het zit op een wel heel hoge berg van liquiditeiten ter waarde van $ 1 biljoen. Het ligt voor de hand, dat in de loop van dit jaar deze stapel liquiditeiten ingezet gaat worden voor bijvoorbeeld overnames, inkoop van eigen aandelen, dividenduitkeringen en misschien ook wel voor het aantrekken van nieuwe arbeid om optimaal te profiteren van het verbeterde klimaat in de VS en in de rest van de wereld. Het is ook al duidelijk dat de regering Obama een begin gaat maken met het terugdringen van de oceaan aan schulden.

Het herwonnen zelfvertrouwen betekent weer niet dat alle problemen de wereld uit zijn. De huizenmarkt is nog steeds een belangrijke sta-in-de-weg, individuele staten hebben nog steeds geen afdoende antwoord op de eigen schuldenproblematiek. Dan kunnen sterk stijgende prijzen voor commodities de inflatie aanwakkeren wat weer ongewenste rentestijgingen kan aanwakkeren. Kortom, het is toch een beetje het vraag en antwoord spel van is het glas halfvol of halfleeg.

Beren op de weg

Er is echter nog een ander verhaal te vertellen in het kader van het economisch herstel en de aanzwellende euforie op de financiële markten. Hebben we anno 2011 te maken met een ‘bull market’ of met een ‘bear market’ zoals in de periode 2003-2007. De laatste periode droeg als kenmerken goedkoop geld gebaseerd op het beleid van Greenspan en de zijnen, ‘Financial engineering’ door de tovenaarsleerlingen van bijvoorbeeld Goldman Sachs en Merrill Lynch. Het uitbundige gedrag van de consument was te danken aan de aanhoudende stijging van de huizenprijzen. Dat dit geen gezonde basis is voor een economie weten we sinds 2008.

Hoe anders was de kwaliteit van de na-oorlogse ‘bull market’ van bijvoorbeeld 1946-1966 of die van 1982 tot 1999. De eerste was gebaseerd op de internationale wederopbouw en op het vorm krijgen van de babyboomgeneratie. De tweede ‘bull market’ vertegenwoordigt de opmars van de IT, de mainframe, de pc en de explosie in de telecomsector. De ICT-golf ontketende een sterke stijging van de productiviteit in alle sectoren van de economie. Hebben de genoemde ‘bull markets’ substantie, die van 2003-2007 was geschoeid op schulden.

Waar is de nieuwe ‘bear market’ van 2010 op gebaseerd? Evenals die van 2003-2007 speelt hier de Fed een hoofdrol met Quantative Easing. Overigens lijkt Bernanke nu nog maar weinig andere middelen tot zijn beschikking te hebben voor verdere stimulering. Rest de vraag of Facebook, iPod of iPad eenzelfde rol kunnen spelen bij het doen stijgen van de productiviteit. Daar kun je vraagtekens bij stellen, maar het is nog te vroeg voor een definitief oordeel.

Als het oordeel negatief zal uitvallen, dan is de basis van de huidige opleving opnieuw schulden en Financial engineering. Maar we weten al heel lang, dat er niet zoiets is ‘as a free lunch’. En dan zijn de beren pas echt los en de rapen echt gaar. Beleggers doen er goed aan niet blind op de huidige rijdende trein van stijgende aandelenkoersen te springen. Een goede risico-analyse is wel op zijn plaats.

Dr. C.A.M. Wijtvliet

http://wijtvliet.blogspot.com/

www.weygerbergen.com

De auteur is zelfstandig gevestigd analist. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen die de beleggingswereld raken. Daarnaast geeft hij lezingen en presentaties. De auteur is als partner verbonden aan De Weygerbergen, bureau voor performancemeting en vermogens