Japan: btw verhoging?

De Japanse politiek verkeert al enige maanden in grote verdeeldheid over een moeilijk te nemen besluit. Het plan is om de btw van 5% naar 10% te verhogen vanwege een oplopend begrotingstekort en een enorm hoge staatsschuld. Nu de tijd dringt om maatregelen te nemen, lijkt het of de politieke partijen het met elkaar eens gaan worden, of toch niet?

DPJ

Nu het Lagerhuis al heeft ingestemd, dreigt de regerende Democratische Partij (DPJ) uiteen te vallen. De DPJ is namelijk tot op het bot verdeeld. Partijprominent Ichiro Ozawa had aangekondigd dat hij een nieuwe partij zou oprichten wanneer de huidige premier Noda het wetsvoorstel zou doorzetten. Door een eventueel vertrek van Ozawa en zijn aanhangers verliest de DPJ mogelijk de meerderheid.

Noda

Om toch een meerderheid voor het btw-plan te krijgen, verzekerde Noda zich van de steun van de oppositie. Noda stapt op wanneer de wet het niet haalt. Het wachten is nu op het Hogerhuis dat het wetsvoorstel moet goed keuren. De noodzaak tot het komen van een besluit is hoog.

Staatsschuld

In de loop der jaren is de Japanse staatsschuld opgelopen tot wel 208% van het bruto nationaal product (BBP), een niveau waarmee het Spanje (68%) bijvoorbeeld het nakijken geeft. Maar de ene schuld is de andere niet. Zo betaalt Spanje momenteel 6,5% op 10-jaars schuldpapier waar Japan slechts 0,81% over 10-jaars schuldpapier betaald.

Lage rente

Japanners financieren hun staatschuld zelf, zo wordt 92% intern gefinancierd – met een lage rente als gevolg. Japanse spaarders en beleggers zijn namelijk sterk gericht op hun eigen land. Het probleem is dat de huidige situatie op de lange termijn lastig is vol te houden. Japan vergrijst razendsnel; in 2020 staat er tegenover iedere pensioneerde twee werkenden. Aan het einde van de jaren negentig was die verhouding een op vier.

Ontsparen

In Japan is het normaal dat mensen vanaf het moment dat ze met pensioen gaan, beginnen te ontsparen. Daarnaast kampt het land met een groeiend begrotingstekort en een vertraagde economische groei met als resultaat minder belastinginkomsten. Als gevolg hiervan is dat er geen ruimte is om de staatsschuld terug te brengen naar acceptabele niveaus.

Internationaal Monetair Fonds (IMF)

Onder druk van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de kredietbeoordelaars is de noodzaak voor het terugbrengen van de staatsschuld enorm hoog. Is het verhogen van de btw dan de eerste stap in de goede richting?

Btw

Het verhogen van de btw in een slecht economisch sentiment resulteert in een afname van de economische groei, althans zo wordt gevreesd. Zo is in 1996 de btw verhoogd van 3% naar 5% met als gevolg een afbreuk van de economische groei. De angst is dat de geschiedenis zich herhaalt.

Tegen een BTW verhoging

Zo blijkt uit een poll dat 60% van de Japanse bevolking momenteel tegen een BTW verhoging is. Natuurlijk niet vreemd, maar zoveel btw betaalt een Japanner niet. De Japanse burger moet beseffen dat een btw-verhoging niet een korte termijn beleidsmaatregel betreft, maar onderdeel is van een lange termijn economisch plan.

Belastingtarief van 25%

Zo hebben bijvoorbeeld Denemarken en Zweden een belastingtarief van 25%, maar wél een hoger welvaartsniveau en inkomen dande Japanners. De veronderstellingdat de economie bij een btw-verhoging alleen maar inlevert, is derhalve onjuist, in ieder geval op de middellange- tot lange termijn.

Economie

Het argument dat de btw pas verhoogd moet worden wanneer het economisch beter gaat bestaat al jaren. Door die logica is het er in de afgelopen jaren dan ook niet van gekomen. Echter zonder het nemen van maatregelen zal de economie op lange termijn verder verslechteren.

Fitch

Zo is de kredietwaardigheid van de Japanse overheid door kredietbeoordelaar Fitch onlangs verder verlaagd van AA naar A+. Volgens Fitch doet de Japanse overheid onvoldoende aan de enorm hoge staatsschuld.

Rentelasten

Indien de kredietbeoordelaars negatief blijven en het vertrouwen onder beleggers afneemt, zal Japan uiteindelijk ten prooi vallen aan de financiële markten. De rente op obligaties zal snel oplopen wat het land in diskrediet brengt omdat het gewoonweg de rentelasten niet kan dragen.

Verhoging van de belastingen

Of het verhogen van de btw een stap is in de juiste richting zal vooraf een vraagstuk blijven. Verhoging van de belastingen lijkt echter onvermijdelijk als Japan de staatsschuld wil terugbrengen.

Vertrouwen

Daarom is het noodzaak dat de politiek erin slaagt het eens te worden en de veelvuldig besproken btw-verhoging doorvoert. Zo niet, dan is de kans zeer groot dat de financiële markten het vertrouwen in de Japanse politiek kwijtraken met kans op desastreuze gevolgen.

Douwe Jan Dijkstra

Intereffekt Investment Funds