Kondratieff (Deel I)

De basis van de Kondratieff Theorie ligt in het communistische Rusland begin 20^e eeuw. Het is een bijzonder verhaal van een man die een bijzonder, maar niet bijster gelukkig leven heeft geleid.

Kondratieff zou later als één der opmerkelijkste economen in de geschiedenis gezien worden, misschien wel juist omdat hij zijn theorie in opdracht van zijn communistische regering schreef. Een regering die hem zo dankbaar was, dat hij naar de Goelag gestuurd werd, alwaar hij uiteindelijk ter dood gebracht werd. De val van het communistische systeem gaf hem zijn uiteindelijke gelijk. De inzichten die Kondratieff de wereld heeft gegeven, zijn van onschatbare waarde. Zijn theorie kan worden uitgelegd in de vorm van een economie, die door jaargetijden van lente, zomer, herfst en winter gaat. Zo is het verhaal voor iedereen te begrijpen. De winstgevende inflatieperiode staat voor de lente. Stagflatie staat voor de zomer. Desinflatie (afnemende inflatie) staat voor de herfst en deflatie zelf staat voor de winter. In 1949 eindigde de laatste Kondratieff-golf. We zagen winstgevende inflatie in de periode 1949-1966, stagflatie in 1966-1982, desinflatie in 1982-2000 en zouden sinds 2000 in de winterse deflatie moeten zitten. Die brengt ons dan uiteindelijk naar een depressie. Geen leuk vooruitzicht, maar zo werkt het met seizoenen.

Professor Nickolai Kondratieff hielp de Russische communisten kort na de revolutie in 1917 met het opstellen van het eerste Sovjet vijfjarenplan. Hij analyseerde daarbij de factoren die de Sovjeteconomie zouden stimuleren. In 1926 publiceerde Kondratieff zijn gegevens in een rapport met de naam: “Long Waves in Economic Life”. Josef Stalin was van mening dat de uitkomst van het rapport anti-communistisch was en daarmee anti-Stalin. Stalin zag er een oppositie tegen de nationalisatie van de landbouw in. Kort na de publicatie van het rapport in 1928 werd Kondratieff dan ook ontslagen als directeur van het instituut voor de studie van ondernemingsactiviteiten. Hij werd gearresteerd in 1930 en werd veroordeeld tot de Russische Goelag, een gevangenis met extreem zwaar regime, vaak gelegen in Siberië. Zijn veroordeling werd in 1938 heroverwogen, waarna hij de doodstraf kreeg. Naar alle waarschijnlijkheid is Kondratieff nog in 1938 omgebracht.

Kondratieff’s belangrijkste uitspraak was dat kapitalistische economieën lange economische golven kennen van boom naar bust. Die golven duren gemiddeld 50 tot 60 jaar. Kondratieff bestudeerde de periode 1789 tot 1926 en was gericht op de prijzen en op de rentestanden. Kondratieff’s theorieën uit de jaren ‘20 werden overduidelijk zichtbaar in de depressie van de jaren dertig. Op dit moment worden we in het Westen (Amerika, Europa) weer geconfronteerd met een Kondratieff-winter (depressie). Dat terwijl de rest van de wereld een enorme economische groei verwacht. De Fed probeert met alle macht de depressie buiten de deur te houden, maar haar handelingen zijn feitelijk de handelingen van een socialistische/communistische regering, die niet wil erkennen dat we door de verschillende fases heen zullen moeten gaan. Een bos zal ook iedere zoveel jaar afbranden. Dat houdt het bos gezond en weerbaar.

Eén cruciaal punt in de Kondratieff-theorie is dat het altijd een wereldwijd fenomeen betreft. Hoewel de huidige winter in Amerika en Europa overduidelijk is, is dat nog niet het geval in de BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China). Kan het zijn dat er toch meerdere seizoenen tegelijk in de wereld kunnen bestaan? Het mooie aan de theorie van Kondratieff is het feit dat hij zag dat ook het sentiment van mensen in de perioden duidelijk anders werd. Iets dat momenteel in Socionomics ook helder uitgelegd wordt. In Nederland zien we dat aan Balkenende 4, het kabinet dat alles verbiedt en totale controle over de inwoners wil verkrijgen. Niets mag en de regering moet alles weten. Van iedereen moet een volledig (medisch) dossier bestaan, compleet met vingerafdrukken en DNA. We kunnen straks alleen met het openbaar vervoer met een door de staat verstrekte pas die alle ritten die u maakt, keurig bijhoudt. Dit is een compleet ander beeld dan het kabinet Lubbers indertijd uitstraalde. Dat was het ‘zakenkabinet’: er moest gewerkt worden en vol optimisme gebeurde dat dan ook. Er was indertijd minder overheidbemoeienis, terwijl de overheid daarentegen nu alles wil reguleren en denkt dat er zonder haar geregel geen leven mogelijk is. Ook 11 september 2001 was in feite een gebeurtenis die ook echt alleen in die tijd kon plaatsvinden. Het leek wel of de wereld er rijp voor was. Amerika loopt altijd een paar jaar voor op Europa en de acties die Bush toen vervolgens met zijn ‘Patriot Act’ uitvoerde, zien we in 2007/2008 terug in Balkenende 4.

We kunnen dus aan de regering, maar ook aan de toonaangevende ondernemers zien in welke Kondratieff-fase we met de economie zitten. Onze grote ondernemers en CEO’s die stuk voor stuk in financiële schandalen verwikkeld raken: een teken van de tijd.

Dat beeld werkt misschien niet op ieder individu, maar ook aan de algemene mode zien we of het lente of winter is. In de winter dragen we immers meer kleren. Zie de regering in Nederland, die behoorlijk zwaar christelijk is en liefst iedereen ziet lopen met veel bedekkende kleding. Weer niet teveel, want dan doet het aan de boerka denken, maar ‘oben ohne‘ gaat het in de zomer van 2008 steeds moeilijker krijgen. Steeds meer badplaatsen willen al die blootheid afschaffen of het moeilijker maken. Het lijkt een grap, maar dat is het niet. Het is overduidelijk dat we in Nederland richting de winter gaan, net zoals Bush Amerika de winter in bracht. Zoals gezegd, de Fed doet er alles aan om dat te voorkomen, maar of het medicijn straks dan niet kwalijker is dan de ziekte zal moeten blijken. Banken, die de zaak belazerden, niet failliet laten gaan, houdt ook in dat de rotte appels niet uit de economie gesneden werden. Niemand heeft dan ook maar iets geleerd en de fouten blijven gemaakt worden.

Kondratieff noemde in zijn werk over de winter de gevolgen van een niet populaire oorlog een winters kenmerk. De vorige golf zag de Tweede wereldoorlog als eindpunt en met het grote herstel na die oorlog begon de lente. Momenteel verliest Amerika haar rijkdom in Irak en Afghanistan en is die oorlog tegen het terrorisme steeds minder populair aan het worden. Daar worden mensen depressief en ontevreden van en dat zien we dan overal terug. Hoe we het ook wenden of keren, we gaan in het Westen naar de Kondratieff winter toe, als we er al niet al jaren midden in zitten. Ons geluk is dan nog het feit dat mogelijk andere delen van de wereld toch nog altijd in de lente verblijven. Deze ‘fout’ in de Kondratieff-theorie kan voor actieve beleggers de redding zijn. Als dat namelijk inderdaad zo is, kunnen we dus de bakens verzetten en in ieder geval ons kapitaal nog in een ander jaargetijde laten vertoeven. Volgende week zal ik de seizoenen nader toelichten.
Tom Lassing, Beursbox.nl