Rijst rijst de pan uit

“People don’t really finish their rice.” Toen de Filippijnse minister van landbouw zichzelf deze zin hoorde uitspreken, zal hij zich wellicht hebben afgevraagd of hij nu moest lachen of huilen. Lachen om de absurde situatie dat een hoge overheidsfunctionaris in alle ernst tegenover een verslaggever van Reuters verklaart dat Filippino’s hun bordjes niet leeg eten. Of huilen om de hachelijke situatie waarin zijn land is terechtgekomen, als gevolg van de enorme schaarste aan rijst.

Hoewel het ook op de Filippijnen niet gebruikelijk is dat de overheid het eetgedrag van haar onderdanen voorziet van commentaar, deed de minister van landbouw zijn opmerkelijke uitspraak niet zomaar. Halverwege maart riep de minister fastfood-ketens op om, naast de gebruikelijke cup of rice, voortaan ook halve rijstporties aan te bieden. Rijst is een standaardonderdeel van een Filippijnse maaltijd en wordt als zodanig ook in fastfood restaurants geserveerd. Maar volgens de minister moeten klanten met een minder grote eetlust kunnen kiezen voor een bescheidener portie. Zo zou voorkomen kunnen worden dat er dagelijks grote hoeveelheden van deze graansoort eindigen in de afvalcontainers van restaurants. Want dat zou zonde zijn.

Schraalhans is keukenmeester

Nu is het altijd jammer als er eten moet worden weggegooid. Maar het is vooral vervelend als het om eten gaat, dat in een jaar tijd dubbel zo duur is geworden. En dat is precies hetgeen de Filippijnse minister van landbouw zorgen baart. De overheid stelt alles in het werk om te kunnen voorzien in de dagelijkse rijstbehoefte van de Filippino’s, maar de kosten rijzen de pan uit. Bovendien zijn de Filippijnen niet het enige land dat om rijst verlegen zit. Wereldwijd proberen overheden op veilingen hun slag te slaan, voordat de prijs van deze agri commodity nòg verder oploopt.

Vorige maand nog klopte de Filippijnse president Gloria Macapagal Arroyo aan bij de Vietnamese overheid, met het verzoek om een leveringsgarantie voor een grote hoeveelheid rijst. De moeite was vrijwel vergeefs: van de gevraagde anderhalf miljoen ton rijst kon Vietnam slechts de levering van 1 miljoen ton garanderen. En daarvan was 700.000 ton al in een eerder stadium door Vietnamese handelaren aan de Filippijnen toegezegd.

Afgelopen week berichtte The Financial Times over een nieuwe poging van de Filippijnse overheid om zich te verzekeren van de gewenste voorraad rijst. Ook deze poging mislukte. De regering van Bangladesh bracht het er nog slechter vanaf: alle pogingen om überhaupt rijst in te kopen, liepen afgelopen week op niets uit. Wel bereikte de rijstprijs een recordniveau van $ 1000 per ton.

Hetzelfde liedje

Hoe heeft het zover kunnen komen? Het antwoord op die vraag is weinig verrassend. We zagen een vergelijkbare ontwikkeling immers al bij agri commodities zoals tarwe: het aanbod kan de vraag niet langer bijbenen. Lange tijd bleven de prijzen van landbouwgrondstoffen redelijk stabiel, onder meer vanwege het aanleggen van grote voorraden. Door de oplopende vraag raken de voorraadschuren echter steeds leger.

Een belangrijke oorzaak voor de toegenomen behoefte aan rijst, is de steeds verder uitdijende wereldbevolking. Wordt onze aardbol momenteel bewoond door ruim zes miljard mensen, de verwachting is dat dit aantal in 2050 meer dan negen miljard zal zijn. Binnen enkele decennia zullen dus miljarden extra monden gevoed moeten worden, en dus zal de vraag naar landbouwgrondstoffen alleen maar toenemen. Rijst is daarbij cruciaal: nu al vormt het de basisvoeding van circa drie miljard mensen in Azië en Afrika.

Vicieuze (graan-)cirkel

En net zoals eerder het geval was bij tarwe, beginnen de landen die rijst exporteren, zich zorgen te maken over de binnenlandse behoefte. Zo heeft Indonesië, één van de grootste rijstproducenten ter wereld, al aangekondigd minder rijst te zullen exporteren om zo de eigen voorraden op peil te houden. Landen aan de importzijde vrezen nu dat Thailand, ’s werelds grootste rijstexporteur, het voorbeeld van Indonesië zal volgen en eveneens de uitvoer van rijst op een lager pitje zal zetten. Dergelijke speculaties hebben een opdrijvend effect op de prijs van rijst, zodat we kunnen spreken van een vicieuze cirkel.

Problematisch

De enorme vraag naar rijst is natuurlijk goed nieuws voor de rijstboeren, die nu (eindelijk) een goede boterham verdienen aan het product dat ze verbouwen. Er is echter een schaduwzijde. In The Economist konden we afgelopen week lezen, dat de huidige crisis -die niet alleen betrekking heeft op rijst maar ook op andere landbouwgrondstoffen- ernstige consequenties kan hebben voor mensen die rond moeten komen met minimale middelen. Paul Risley, woordvoerder van het Wereld Voedsel Programma, bevestigt de ernst van de situatie: “If you’re making $ 1 a day, $ 2 a day, somewhere near the bottom of the economic scale, a sudden doubling of the price of rice or of wheat is going to make it impossible for you to put food on the table.”

Is de top in zicht?

Voor deze groep mensen is het te hopen, dat de rijstprijs op korte termijn stabiliseert, of daalt. Als we Mari Pangestu, de Indonesische minister van handel, mogen geloven, is een prijscorrectie gerechtvaardigd. De prijzen die wereldwijd worden betaald voor rijst zijn, volgens Pangestu, niet langer te herleiden tot vraag en aanbod: “There is no imbalance of supply and demand. There are just temporary shortages and restrictions which are causing the imbalances. Once [countries] have bought enough, the price will come down. Right now traders are milking the situation.” Pangestu meent dat de rijstprijs een daling van 40% tegemoet kan zien.

Ook Rajat Nag, managing director van de Asian Development Bank, verwacht dat de huidige recordniveaus niet kunnen standhouden. Nag voorziet een daling van de rijstprijs, al denkt hij niet dat de voormalige lows weer zullen worden bereikt.

Daarnaast zijn er vanaf de aanbodzijde optimistische geluiden te horen: zo meldde SunRice, de grootste rijstexporteur van Australië, dat de recente regenval een positieve uitwerking kan hebben op de rijstproductie in het land. India profiteert wellicht ook van gunstige weersomstandigheden: de rijst- en tarwevelden staan er goed voor, nadat het land te maken kreeg met ‘goed gedoseerde’ regenbuien en zonnige perioden.

Beleggen in rijst

Voor beleggers die hun portefeuille willen uitbreiden met landbouwgrondstoffen, is een investering in het RICI Agricultural Certificaat de moeite van het overwegen waard. Dit Certificaat, ontwikkeld door ABN AMRO Markets, volgt de performance van de Rogers International Agricultural Commodity Index^®. In deze index zijn verschillende landbouwgrondstoffen opgenomen, waaronder rijst.

Daarnaast is het vanaf deze week eveneens mogelijk om te handelen in Turbo’s op rijst, eveneens uitgegeven door ABN AMRO Markets. Deze Turbo volgt -met hefboom– het prijsverloop van een future op rijst. Beleggers kunnen speculeren op zowel stijgingen (Turbo Long) als dalingen (Turbo Short). Meer informatie kunt u vinden op www.abnamromarkets.nl.

Harm van Wijk