Tax Planning over Kredietcrisis

Over het gespreksonderwerp van 2009 doen veel verhalen de ronde. Mensen die denken dat het allemaal wel meevalt, tot aan doemdenkers die bezig zijn met het inslaan van beans & bullets. Wat er vaak aan ontbreekt, is een goede, begrijpelijke theoretische onderbouwing, gebaseerd op feiten, die het gebeurde afdoende kan verklaren en de gevolgen kan uitleggen. In dit artikel proberen wij u deze onderbouwing te brengen. Al meer dan twintig jaar zijn centrale banken wereldwijd bezig met monetaire expansie, sommige jaren zelfs met dubbele cijfers. De totale hoeveelheid geld in omloop wordt gemeten op drie manieren:

• M1: fysiek geld + lopende bankrekeningen
• M2: M1 + spaartegoeden
• M3: M2 + alle overige tegoeden: institutionele fondsen, buitenlandse dollarreserves, vormen van leningen

M3 wordt in de VS niet meer gemeten omdat dat volgens de Federal Reserve ‘geen nut’ zou hebben. De werkelijke reden die hierachter steekt: M3 groeit schrikbarend veel harder dan M2.

Geld is, net zoals alle andere producten, onderhevig aan de wet van vraag en aanbod. Exponentiële toename daarvan zou dus onherroepelijk moeten leiden tot een lagere geldprijs, in andere woorden: hoge inflatie. Dat de inflatie nog relatief laag is, ligt aan de manier waarop de geldhoeveelheid toeneemt en het gedrag van de spelers aan wie het toekomt: de kredietexpansie bij investeringsfondsen.

Voorheen creëerden centrale banken krediet om dit uit te lenen aan commerciële banken, die vervolgens overheidsobligaties kochten, zodat de overheid meer middelen tot haar beschikking had dan zij zich werkelijk kon veroorloven. Op de langere termijn maakte dit obligaties uit de private markt aantrekkelijker, omdat zij een relatief hoger rendement boden. Zo lekte ’gratis’ kapitaal naar de private markt en beïnvloedde dit uiteindelijk consumentenprijzen. De hoge inflatie in de jaren ‘70 ontstond op deze manier, in een proces dat ‘monitization‘ wordt genoemd.

De laatste twintig jaar is de obligatiemarkt verfijnd en fondsen lenen nu op grote schaal geld van centrale banken (geld dat gecreëerd is uit de verkoop van staatsobligaties aan een centrale bank), met een kunstmatig lage rente om staatsobligaties te kopen tegen een iets hogere rente. Op deze wijze worden overheidsschulden aan centrale banken gerecycled als leningen aan overheden en lijkt de hoeveelheid krediet oneindig. Dat het geld nu niet ‘lekt’ naar consumentenprijzen heeft te maken met het aanbod aan financiële derivaten, de manier waarop deze worden verhandeld en gebruikt als collateral bij leningen. Een markt die op aandringen van Alan Greenspan, toenmalig voorzitter van de centrale bank, niet mocht worden ‘gereguleerd’.

Financiële derivaten zijn beleggingsinstrumenten die hun waarde ontlenen aan de waarde van goederen, zoals grondstoffen, of aan andere financiële instrumenten, zoals aandelen, indexen of leningen (de huizenmarkt). Het andere goed wordt in het jargon de onderliggende waarde genoemd. De voornaamste soorten derivaten zijn opties, futures, swaps en forwards. Men gebruikt financiële derivaten om risico’s te verkleinen van een waardeverandering van het onderliggende goed (hedging) of juist om erop te speculeren. Omdat de waarde van derivaten veranderlijk is, wordt het op de balans van een fonds alleen genoteerd tegen de initiële aankoopwaarde.

De groei van handel in derivaten heeft een enorme inflatoire markt gecreëerd buiten het zicht van de reguliere markt, weergegeven in het onderstaande diagram met het jaar 2000 als uitgangsjaar. De uitgebreide handel in derivaten verbergt ook een onderwaardering van werkelijke goederen en grondstoffen waarin niet zo uitbundig in gespeculeerd wordt. De prijs van goud wordt zelfs opzettelijk gemanipuleerd door de centrale banken.

In zijn boek ‘Debt & Delusion’ uit 2001 van Peter Warburton, waar dit artikel grotendeels op gebaseerd is, concludeert de auteur het volgende: centrale banken hebben een financiële fantasie gecreëerd van inflatie zonder negatieve consequenties. Alhoewel de effecten van monetaire groei verborgen liggen in obligaties en aandelen, ligt het inflatiespook op de loer. De marktcorrectie tussen financiële producten en werkelijke goederen kan niet eeuwig worden uitgesteld, en zal niet eenvoudig of pijnloos zijn.

Afgelopen jaar werd de correctie ingezet en kreeg Warburton zijn gelijk. Maar de correctie is nog lang niet over, en de centrale bank probeert het vuur met groen papier te blussen. Uit bijgaande grafiek valt af te leiden hoeveel papier daarvoor nodig is. Investeerders vluchten nu massaal de obligatiemarkt in, voor zover zij dit nog niet gedaan hadden, ten koste van andere financiële producten. Obligaties moeten op een bepaald moment met rente worden uitbetaald en de enige manier waarop een overheid dat kan doen is via belastingen, of door het uitgeven van nog meer obligaties. Belastingverhoging is niet haalbaar, dus rest alleen de tweede mogelijkheid. Zolang er nieuwe investeerders instappen in dit piramidefonds blijft het draaien. De centrale banken kopen eveneens obligaties op met nieuw gecreëerd geld en met de bailouts helpen zij de spelers die het niet meer konden bijbenen.

De recessie in Japan heeft aangetoond dat dit piramidespel jaren kan voort klungelen, maar het is onwaarschijnlijk dat dat ook op een globale schaal geldt. Zodra geld begint te lekken naar de ‘private’ markt en er inflatie op de consumentenmarkt ontstaat, neemt de kans toe dat de eerste spelers uit de dollarmarkt stappen. Dat kan gemakkelijk een kettingreactie teweeg brengen. Japan, China, Zuid-Korea, Taiwan, Rusland, het Midden-Oosten beschikken allemaal over grote dollarreserves en hebben veel te verliezen bij een kentering van de koers. Hoe harder men er in de VS aan zwengelt, hoe groter de risico’s worden. En dat is precies wat de nieuwe president van plan lijkt te zijn.

Op dit moment krimpt de globale economie en is er als gevolg van afnemende vraag sprake van deflatie: producten worden goedkoper. Dit is echter een illusie van tijdelijke aard, die verbergt welk een tijdbom er onder de dollar (en niet alleen de dollar) gelegd wordt.

Marnix van Suylekom, www.Vrijspreker.nl