Top 10 vragen over bankieren

Er is nogal wat te doen over banken de afgelopen jaren. De huizencrisis werd voor een belangrijk deel veroorzaakt door banken die iedereen maar een hypotheek gaven. Baan of geen baan en ‘the sky was the limit’. Huizenprijzen schoten door het dak en de hypotheken werd vervolgens als pakketjes met een AAA-rating doorverkocht. Het gevolg: een bankencrisis die uitmondde in een landencrisis. Tijd voor 10 vragen en antwoorden over bankieren.

 1. Wat is de basis van een bank?

Een bank is de plaats waar vraag en aanbod van geld bij elkaar komt. Als een spaarder bijvoorbeeld geld opzij wil zetten voor een vakantie en een bedrijf graag een machine wil kopen, dan is de bank de aangewezen partij om hierbij een bemiddelende rol te spelen. Net als een winkel, bemiddelt een bank om op de juiste plaats, de juiste tijd, de juiste hoeveelheid geld bij elkaar te brengen.

 2. Hoe zijn banken ontstaan?

Banken zijn ontstaan omdat het ruilmiddel goud, dat sinds jaar en dag wordt gebruikt, gezien het gewicht en de omvang, een nadeel heeft om te transporteren. Goudsmeden gingen daarom over tot het uitgeven van een bewijs dat er een bepaalde hoeveelheid goud in bewaring was gegeven dat met dit bewijs kon worden opgevraagd. De goudsmeden verdienden hier een leuke boterham aan totdat een goudsmid bedacht dat al het goud toch niet in een keer werd opgehaald. Hij begon toen zelf briefjes te maken en gokte er op dat het goed ging. Vaak ging het ook goed en verdiende hij nog veel meer en dit vormde de basis van het papiergeld.

 3. Wat is de kerntaak van banken?

De banken hoeven in feite niks anders te doen dan geld veilig te bewaren of veilig uit te lenen en te leven van het verschil dat aan rente wordt betaald aan de spaarder en de rente die wordt ontvangen van degene die het leent van de bank, de rentemarge. De veiligheid staat hierbij voorop.

 4. Hoe belangrijk zijn banken voor de economie?

Banken zijn zeer belangrijk geworden voor de economie, zeker sinds de invoering van het girale geldverkeer. De goudstandaard is afgeschaft en we staan zelfs op het punt om het papiergeld en de munten af te schaffen. Daarmee verliezen we echter de basis van het geld uit het oog. Niemand kan op dit moment eigenlijk nog uitleggen wat geld nu eigenlijk is en waar geld vandaan komt. Alles staat en valt met het vertrouwen in het financiële systeem. We hebben inmiddels verschillende voorbeelden gezien van de gevolgen voor de economie wanneer het vertrouwen hierin verdwijnt.

ING

5. Waarom zijn banken te groot om te vallen?

De banken zijn door de verschillende fusie en overnames inmiddels zo groot geworden dat niemand ze meer kan redden. Neem bijvoorbeeld ING, dat is ontstaan uit de Postbank, Nationale Nederlanden en NMB waarmee het balanstotaal van € 1247 miljard in 2010 ruim tweemaal zo groot is als het Bruto Nationaal Product van Nederland. Wie kan zo’n reus dan nog redden wanneer het misgaat?

6. Wat is de rol van de politiek bij de banken?

De politici zijn nauw verweven met de financiële wereld. Neem bijvoorbeeld Wim Kok, Frank de Grave of Gerrit Zalm. Na het verlaten van de politiek haastten deze heren zich om hun netwerk te gelde te maken in de wereld van het grote geld. De lobby van de banken is zo sterk dat de banken inmiddels overal mee weg kunnen komen. De hypotheekrenteaftrek bijvoorbeeld is alleen in het belang van de banken om hogere hypotheken uit te kunnen zetten.

7. Hoe groot is de macht van de banken?

De banken bepalen steeds meer wat er gebeurt, niet alleen in Nederland, maar over de hele wereld. De banken hebben veel invloed bij de bedrijven die worden gefinancierd, maar ook bij de politiek die de wetten maakt. Een goed voorbeeld hiervan is de afschaffing van de Glass-Steagall Act in 1999. Deze Bankwet uit 1933 werd ontworpen om een scheiding aan te brengen tussen risicovolle investeringsbanken en de veilige spaarbanken om een crisis zoals in de jaren ‘30 te voorkomen. De gevolgen van de fusies van deze banken zijn helaas inmiddels meer dan bekend.

8. Waar is het mis gegaan bij de banken?

Een belangrijk risico ligt besloten in het karakter van de banken om slechts enkele procenten van het uitgeleende geld als buffer aan te houden. Daarnaast werd gekozen voor zeer risicovolle producten die zo complex waren dat niemand ze meer begreep. Omdat de banken zo groot werden en het geld figuurlijk door de gangen klotste, ontstond het idee dat de banken boven alles verheven waren. Lloyd Blankfein, de CEO van Goldman Sachs noemt het zelfs “God’s work”. Er wordt gegokt met spaargeld van anderen. Als het goed gaat, dan volgde een dikke bonus. En als het misgaat, dan staat de belastingbetaler klaar om de rekening te betalen.

9. Wat moet er veranderen bij de banken?

Banken moeten weer terug naar de basis. De kerntaak van de banken is volledig naar de achtergrond verdwenen en vervangen door allerlei interne zaken, zoals fusies en bonussen. De banken moeten worden opgesplitst in onderdelen die probleemloos zouden kunnen omvallen wanneer ze fouten maken. De sterkere en slimmere banken zouden dan de zaak kunnen overnemen in plaats van dat de sterke bedrijven nu moeten meebetalen aan de redding van de zwakkere. Net als voorheen moet het risico centraal staan en niet het gokken zodat grote bonussen worden opgestreken.

10.Hoe ziet de toekomst van banken er uit?

De toekomst van banken is nog niet geschreven. Veel zal afhangen van de keuzes van de politiek. De meeste politici staan echter niet te trappelen om in te grijpen in een machtige bedrijfstak die bovendien een garantie biedt om na de politieke loopbaan te zorgen voor een goudgerande toekomst. De vraag is hoelang de belastingbetaler het nog pikt om op te draaien voor de goklust van de bankiers. Gezien het feit dat de gemiddelde ‘loonslaaf’ blijkbaar zonder problemen 80% van zijn loon aan belasting afdraagt, kan dit feest voor de bankiers en de politici nog lang duren.

Zie ook de uitzending van Nieuwsuur en het rapport van DNB waarin topeconomen en (centrale) bankiers de noodklok luiden over de financiële sector.

Ik kijk uit naar ideeën, tips en gedachten over deze bijdrage. Type ze s.v.p. in het commentaarveld onderaan de column op www.beleggen.com.

Harm van Wijk, www.beursbulletin.nl

0 antwoorden

Plaats een Reactie

Meepraten?
Draag gerust bij!

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.