Waarom de economen praten over stagflatie

Stagflatie – een periode waarin sputterende economische groei en werkloosheid samenvallen met stijgende inflatie is weer onderwerp van gesprek. Er is een groeiende kans dat de Federal Reserve agressiever moet zijn met renteverhogingen dan de markten of de centrale bank nu verwachten, zei Karen Dynan, een fellow bij het Peterson Institute for International Economics. Dynan is van mening dat er nu een kleine kans is dat de Fed haar benchmarkrente al medio 2022 zal verhogen.

Economen zien toenemende kans op snelle renteverhoging Fed

“Ik zie een kans van 20% dat de centrale bank in het midden van volgend jaar zal moeten ingrijpen, vanwege aanhoudende knelpunten in de bevoorrading,” zei Dynan tijdens een bespreking van de economische vooruitzichten voor de VS en de wereld. Ze rekent erop dat de hoge inflatie aanhoudt en het jaar zal eindigen rond 2,5%. Dat is hoger dan de doelstelling van 2% van de Fed.

Hogere inflatie bestrijden

Het grootste risico om de financiële markten te verstoren is dat de Fed misschien sneller moet ingrijpen dan ze momenteel zelf verwacht, kwestie van de hogere inflatie bestrijden. De Fed verlaagde de rente in maart 2020 tot bijna nul toen de corona maatregelen de economie troffen. Uit de ‘dot plot’-projectie van de Fed voor haar referentierentetarief blijkt dat de helft van de 18 functionarissen verwacht dat de eerste verhoging van de referentierente eind 2022 zal plaatsvinden.

20% kans dat rente in tweede kwartaal omhoog gaat

Adam Posen, voorzitter van het Peterson Institute, ziet eveneens een kans op een eerdere renteverhoging. Hij verklaarde op zijn beurt dat er een kans van 20% (waarom 20% en bijvoorbeeld geen 25% is ons niet helemaal duidelijk) is dat de rente in het tweede kwartaal omhoog gaat. De combinatie van een nieuwe voorzitter van de Federal Reserve, hoger dan verwachte inflatiecijfers en republikeinen die inflatie gebruiken als een politieke stok achter de deur kan de Fed tot actie dwingen.

Risico’s van stijgende inflatieverwachtingen

Ongeveer 60% van de door de National Association for Business Economics ondervraagde economen verwachtte voordien dat de Fed de rente tot 2022 op nul zou houden. In een toespraak zei IMF-directeur Kristalina Georgieva dat centrale banken over de hele wereld over het algemeen de periode van voorbijgaande inflatiedruk kunnen overbruggen en verkrapping kunnen vermijden totdat er meer duidelijkheid is over de onderliggende prijsdynamiek. Maar ze voegde eraan toe dat centrale bankiers bereid moeten zijn om snel te handelen als het herstel sneller aantrekt dan verwacht, of als de risico’s van stijgende inflatieverwachtingen tastbaar worden.

Tijdperk van hogere inflatie zou grote valutavolatiliteit veroorzaken, zegt econoom Jonas Goltermann

Hoewel de beleidsmakers van de centrale bank het er nog steeds over eens zijn dat de periode van hogere inflatie van voorbijgaande aard is, zijnde het resultaat van een samenloop van stijgende energieprijzen en wereldwijde leveringsproblemen, zijn beleggers begonnen bescherming tegen de komst van meer inflatie te zoeken. De terugkeer van hogere en minder stabiele inflatie in grote economieën zou volgens Jonas Goltermann, senior markteconoom bij Capital Economics, leiden tot een piek in de volatiliteit van de wisselkoersen en de depreciatie van valuta’s in landen met de hoogste inflatie.

Consumentenprijzen in de VS en de eurozone tot meerjarige hoogtepunten

De markten zijn de afgelopen weken in de ban van het debat over de vraag of een hogere inflatie niet meer weg te denken is en de analisten hebben gesuggereerd dat het antwoord op die vraag aanzienlijke gevolgen kan hebben voor valutamarkten. De 10-jaarsrente op Amerikaanse staatsobligaties bereikte begin oktober een recent hoogtepunt van 1,56%, aangezien de inflatiecijfers lieten zien dat de consumentenprijzen in de VS en de eurozone tot meerjarige hoogtepunten stegen.

Wat met de wisselkoersen in een inflatoire omgeving?

Hoewel de korte termijn relatie tussen inflatie en wisselkoersen zwak is, hebben landen met een relatief hoge inflatie over een langere tijdshorizon de neiging om hun valuta’s in waarde te zien dalen, benadrukte Goltermann in een recent verschenen rapport. Inderdaad, bekeken over een periode die lang genoeg wordt genomen domineert dit effect vaak andere factoren die van invloed zijn op wisselkoersen, zoals relatieve productiviteit en rentevoeten.

Twee decennia lage en stabiele inflatie

De afgelopen twee decennia werden gekenmerkt door een lage en stabiele inflatie in veel ontwikkelde markten, in tegenstelling tot een periode van hoge inflatie in de jaren zeventig en tachtig van vorige eeuw waarin een grotere ongelijkheid tussen de geografische gebieden optrad. Goltermann merkte op dat de nominale wisselkoersen in die periode in het algemeen verzwakten in landen met een hogere inflatie, maar toen de centrale banken in reactie daarop hun beleid verstrakten leidde dit tot een tijdelijke maar significante appreciatie van de valuta’s van de landen in kwestie. De volatiliteit in de wisselkoersen was bij de belangrijkste valuta’s opmerkelijk hoger dan in de afgelopen jaren. Nominale wisselkoersen geven de waarde van vreemde valuta uitgedrukt in de eigen valuta, terwijl reële wisselkoersen de waarde van de goederen en diensten van een land weergeven in ruil voor die van een ander land.

VS, VK, Canada en Australië vatbaar voor stagflatie

Capital Economics heeft overigens een vergelijkbare mening over de inflatievooruitzichten als Wharton professor financiën Jeremy Siegel, die op CNBC eveneens waarschuwde dat inflatie een veel groter probleem zal worden dan de Fed denkt. Goltermann voorspelde dat van de ontwikkelde economieën de VS, het VK, Canada en Australië het meeste risico lopen op een aanhoudend hogere inflatie. Dit voedt de verwachting dat hun valuta’s in nominale termen zullen verzwakken ten opzichte van de valuta’s van veel Europese en Aziatische economieën, waar verwacht wordt dat de inflatie gematigd zal blijven. In de opkomende markten suggereerde Goltermann dat Brazilië, Colombia, Zuid-Afrika, Indonesië en de Filippijnen het risico lopen op een stijging van de inflatie en depreciatie van hun valuta, zoals Argentinië en Turkije die al meerdere jaren inflatie met dubbele cijfers hebben doorstaan.

Volatiliteit kan toenemen door stagflatie

Samen met deze verslechtering op de langere termijn, zou de volatiliteit waarschijnlijk toenemen als gevolg van extra onzekerheid over de inflatie en de reacties op het vlak van monetair beleid (lees: rente), wat meer significante schommelingen op de valutamarkten zou veroorzaken. Het basisscenario van Goltermann is dat de meeste beleidsmakers de reële rente laag zullen blijven houden om de economische groei te stimuleren en de hoge schulden geleidelijk af te bouwen. Maar in de mate dat sommige centrale banken proberen de inflatie te verlagen door middel van een krapper monetair beleid zou dat een grotere volatiliteit op de financiële markten kunnen veroorzaken.

Waarom de economen praten over stagflatie

Stijgende energieprijzen en een vastgelopen toeleveringsketen hebben de gesprekken over stagflatie doen herleven – een periode waarin sputterende economische groei en werkloosheid samenvallen met stijgende inflatie. Google zoekopdrachten naar de term ‘stagflatie’ zijn gestegen te midden van tekenen van een wereldwijde energiecrisis: olie doorbrak recent de kaap van $ 80 per vat, de hoogste prijs in drie jaar, terwijl de aardgasprijs records vestigde in Europa en een energiecrisis in China de groei dreigt te doorbreken. Knelpunten in de toeleveringsketens drijven de prijzen op doordat fabriekssluitingen de wereldeconomie op zijn kop zetten. De financiële markten zitten klem tussen zorgen over stagflatie en de hoop dat het bruto binnenlands product sneller zal stijgen, zegt Alberto Gallo, portefeuillemanager bij Algebris Investments.

Moderne stagflatie die de consumentenbestedingen beïnvloedt

Seema Shah, hoofdstrateeg bij Principal Global Investors, vertelde de Financial Times dat de stijgende inflatie langer aanhoudt dan verwacht, in de vorm van een moderne stagflatie die de consumentenbestedingen beïnvloedt. Laura Rosner-Warburton, een econoom bij het onderzoeksbureau MacroPolicy Perspectives, zei dat de lonen stijgen maar vaak niet snel genoeg om de prijsstijgingen bij te houden, dit volgens de New York Times. Athanasios Vamvakidis, Global Head of G10 FX Strategy van Bank of America, zei dat stagnatie over de hele wereld wortel schiet. De energieprijsstijgingen waren een wake-up call voor de markten, en het scenario dat zich nu waarschijnlijker zal ontwikkelen is dat van een hogere inflatie en een zwakkere output. Nu de wereldeconomie weer opengaat, zijn de groeivooruitzichten in de grote economieën van deze wereld toegenomen. De zorg is dat hogere prijzen voor alles en nog wat, van een liter benzine tot een uur arbeid, dat herstel zouden kunnen vertragen. Die prijsstijgingen zouden op hun beurt centrale banken kunnen dwingen de rente sneller te verhogen om de inflatie te beteugelen, waardoor de groei van het bbp nog meer wordt afgeremd op een moment dat de indexen van het ondernemersvertrouwen in de VS en China het momentum signaleren dat het momentum zou kunnen afnemen.

Stagflatie in de jaren 70 van vorige eeuw

Weinigen herinneren zich nog de stagflatie in de stijl van de jaren 70 van vorige eeuw, toen de VS te maken had met 9% werkloosheid, een krimpende economie en dubbelcijferige inflatie. De werkloosheid in de VS daarentegen bedraagt ​​momenteel ongeveer 5% en neemt af, het BBP groeit en de kernconsumentenprijzen stegen in augustus met ongeveer 4% ten opzichte van een jaar eerder. Stagflatie is als een oude geest die oprijst uit het verleden, geboren uit de angst voor een oudere generatie en de interesse van een nieuwe die cryptovaluta heeft omarmd als een mogelijke oplossing. Dit volgens zegt Sebastien Galy, senior macrostrateeg bij Nordea Asset Management. Crypto-enthousiastelingen zijn al lang op hun hoede voor het vermogen van centrale bankiers om de inflatie aan te wakkeren. Beleidsmakers van de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank hebben jarenlang geprobeerd om meer inflatie op te wekken, wat betekent dat ze mogelijk wat ruimte hebben om prijsstijgingen een tijdje hoog te laten oplopen. Toch hebben ze met lood in de schoenen moeten toegeven dat de prijzen sneller stijgen dan ze hadden verwacht. De Fed en de Bank of England hebben aangegeven dat ze hun schema voor het verhogen van de rentetarieven naar voren kunnen opschuiven. De president van de Europese Centrale Bank, Christine Lagarde, riep op tot geduld, maar merkte onlangs het verhoogde risico op prijsstijgingen op, aangezien inflatie in de eurozone bereikte het hoogste punt in dertien jaar.

Hoe zit het met de toeleveringsketens als oorzaak van stagflatie?

Een belangrijke vraag is of de prijsstijging al dan niet vluchtig is – een inhaalslag in de inflatie als gevolg van shutdowns tijdens de pandemie die werd opgedreven door stimuleringsmaatregelen van centrale banken en overheidsuitgaven – of iets dat “plakkeriger” zal zijn. Het valt ook nog te bezien of verstopte toeleveringsketens in de loop van de tijd zullen worden ontward of dat problemen met de toelevering extra wrijving zal blijven veroorzaken en een permanent onderdeel zal worden van de postpandemische economie. Econoom van de Yale University Stephen Roach wees er vorig jaar op dat wereldwijde toeleveringsketens de groei in de afgelopen decennia hebben kunnen stimuleren en de inflatie hebben getemperd – een fenomeen dat lijkt te zijn vastgelopen of nu zelfs omgekeerd is. Als dat zo is, kan veel afhangen van de vraag hoelang toeleveringsketens in gevaar blijven (lees: onder druk blijven staan). Het monetair beleid kan weinig doen aan tekorten aan chips, elektronische onderdelen en overbelaste havens. De managers van grote bedrijven hebben ondertussen opgeroepen om de knelpunten in de levering aan te pakken, aangezien deze zorgen een vast onderdeel worden tijdens de recente winstwaarschuwingen. Eén voorbeeld daarvan zal veel verduidelijken: “We verwachten geen verbetering van de ongekende wereldwijde supply chain-omstandigheden”, zei Bed Bath & Beyond CFO Gustavo Arnal vorige week in een gesprek met analisten.

Powell zegt dat factoren die de inflatie opdrijven tot de volgende zomer kunnen duren

Federal Reserve-voorzitter Jerome Powell’s beschrijving van de stijging van de Amerikaanse inflatie dit jaar als “van voorbijgaande aard” is een grap op de beurs van Wall Street geworden en dit omdat Powell zijn stelling niet staaft met bewijzen. Stagflatie kan hardnekkig zijn…daarom zijn veel economen hier zeer huiverig voor.

De consumptieprijsinflatie bedroeg in september 5,4% op jaarbasis, ruim boven de doelstelling van de Fed van 2% inflatie, zoals afgemeten aan de persoonlijke consumptie-uitgavenindex waaraan de Fed de voorkeur geeft. De republikeinen in het Congres gebruiken hoge inflatiecijfers om te argumenteren tegen de plannen van president Joe Biden om de overheidsuitgaven drastisch te verhogen. Tijdens een hoorzitting van het House Financial Services Committee vroeg vertegenwoordiger Ted Budd, Republikein van North Carolina, aan Powell wanneer de inwoners van zijn kiesdistrict verlost zouden worden van de hogere prijzen. Als reactie verklaarde Powell dat de economie een zeer ongebruikelijke gebeurtenis van beperkingen aan de aanbodzijde doormaakt, waarmee alles en ook weer niets is gezegd. “We verwachten dat die beperkingen zullen afnemen, dat ze zullen wegvallen en dat de inflatie na verloop van tijd weer zal dalen”, zei Powell. “Wanneer dat precies zal gebeuren, valt niet te zeggen”, voegde de Fed-voorzitter eraan toe. “Maar ik zou zeggen dat we de komende maanden en in de loop van de eerste helft van volgend jaar enige verlichting zouden moeten zien”, zei Powell. Powell zei verder dat de inflatieverwachtingen in grote lijnen nog steeds op een niveau liggen dat in overeenstemming is met de inflatiedoelstelling van 2% van de centrale bank. We vrezen echter dat Powell zijn wensen voor werkelijkheid neemt.