Hyperinflatie bedreigt de wereldeconomie? Hoe kunnen we ons daartegen wapenen?

Hyperinflatie hangt in de lucht. Wat wordt daarmee bedoeld? 2020 is het jaar dat de geschiedenis zal ingaan als het jaar dat de wereld geteisterd werd door het Coronavirus. De gevolgen van de pandemie zullen pas vele jaren later volledig duidelijk worden. Eén van de mogelijke gevolgen is hyperinflatie. Iets waar we niet bepaald op zitten te wachten, zoals zal blijken uit onderstaand artikel.

Download Nu ‘Hoe selecteer je 30 aandelen binnen 5 minuten’ zodat ook jij winst maakt op de beurs.

Gratis handleiding, hoe jij succesvol belegt, zonder veel tijd te investeren of veel risico te lopen met behulp van eenvoudige en bewezen strategieën. https://www.10stappen.com

Inhoudsopgave

Globale economie wordt met levensgrote uitdagingen geconfronteerd

Welke richting zal de wereldeconomie de komende maanden en jaren inslaan? Op basis van de huidige stand van zaken valt daar momenteel weinig zinnigs over te zeggen. De economen komen regelmatig met prognoses omtrent de evolutie van het BBP (Bruto Binnenlands Product) in de komende jaren, maar in feite zijn die voorspellingen niet veel meer dan koffiedik kijken.

Het Coronavirus vormt een wild card die het zicht op de toekomst volledig blokkeert. Die wild card zou echter wel eens hyperinflatie kunnen bevatten. De wereldeconomie wordt inderdaad met levensgrote uitdagingen geconfronteerd van het soort waar niet snel een oplossing voor aan te reiken is.

Een wervelwind van gebeurtenissen die tot hyperinflatie leidt

Piyush Gupta, CEO van de bank met hoofdzetel in Singapore DBS, ziet het somber in[1]. Hij vreest vooral dat de overheden wereldwijd hun steunmaatregelen geleidelijk aan zullen afbouwen, wat een negatief effect op zowel de bedrijfswereld als de financiële wereld zou hebben.

Die overheden kunnen namelijk niet eeuwig geld blijven uitgeven alsof het niets kost. Gupta sluit niet uit dat in de komende maanden en jaren een aantal banken over de kop zullen gaan, met alle gevolgen van dien. Dat kan een wervelwind van gebeurtenissen veroorzaken die uiteindelijk in hyperinflatie kunnen uitmonden.

Beleggers houden geen rekening met hyperinflatie?

Het positieve nieuws is dat de banken nu veel sterker in hun schoenen staan dan tijdens de vorige financiële crisis, waardoor ze veel meer pijn kunnen verdragen. Maar volgens Gupta is er anderzijds weinig ruimte voor optimisme voorhanden. De globale economie wordt met levensgrote uitdagingen geconfronteerd en het is allesbehalve duidelijk wanneer die overwonnen zullen zijn.

Het optimisme op de beurzen is volgens hem dan ook volledig misplaatst[2]. De beleggers houden totaal geen rekening met de mogelijke komst van hyperinflatie. Ze dansen al jarenlang op het ritme aangegeven door de centrale banken en dat is een gevaarlijke dans. Of vluchten beleggers juist in activa (vastgoed, goud, aandelen, etc) omdat ze zien dat de waarde van geld dagelijk minder wordt door de geldpers die op de hoogste stand staat?

Een land waar de geldpers bijvoorbeeld aanstond/staat is Venezuela. Er is een recente studie gewijd aan het fenomeen van hyperinflatie. De Venezolaanse hyperinflatie als een politiek fenomeen met verdelings- en efficiëntie-effecten. De hyperinflatie vond zijn oorsprong in door de overheid gefinancierde voordelen voor de aanhangers van de regering en had ook een distributief effect door de waarde van obligaties en andere financiële activa van de midden- en hogere klassen die tegen de regering waren weg te vagen. De onderzoekers vonden de bevestiging van de fiscale oorsprong van de hyperinflatie en toonden ook aan dat de inflatiebelasting de belangrijkste bron van aanvullende inkomsten voor de regering was(1).

Zombiebedrijven hebben slechts klein duwtje nodig om over de afgrond te vallen

Gupta sluit niet uit dat de economische crisis als gevolg van de pandemie veel grotere vormen zal aannemen dan momenteel wordt aangenomen. Het afbouwen van de overheidssteun kan aanleiding geven tot een golf van faillissementen in de bedrijfswereld en dat zou opnieuw de financiële positie van de banken kunnen ondermijnen.

Er bestaan namelijk heel wat zombiebedrijven die slechts een klein duwtje nodig hebben om over de rand van de afgrond te vallen. Het redden van deze bedrijven zoals banken en luchtvaartmaatschappijen door alsmaar geld bij te drukken, is de kortste weg die leidt naar hyperinflatie.

Wereldwijde schulden zijn debet aan het gevaar op hyperinflatie

In de afgelopen maanden is de schuldengraad wereldwijd fors gestegen. We hoeven er uiteraard geen tekening bij te maken: de verdere explosieve stijging van de schulden is het gevolg van het uitbreken van het Coronavirus. Op 31 maart stond de teller wat betreft de wereldwijde schulden op het indrukwekkende bedrag van 258.000 miljard dollar.

Korter uitgedrukt bedroeg de schuldengraad op die datum 258 triljoen dollar. Dat is 331% van het wereldwijde BBP. Overigens is het interessant om je af te vragen aan wie hebben we eigenlijk deze enorme schulden? De schuld van de 1 is het bezit van de ander…

IFF ziet schulden verder oplopen

Het Institute for International Finance (IFF) laat er geen misverstanden over bestaan: ook in de komende maanden zal het bedrag aan uitstaande schulden fors blijven stijgen. De debt-to-GDP ratio (schulden ten opzichte van het Bruto Binnenlands Product) bedraagt inderdaad inmiddels 331% van het BBP, wat neerkomt op een stijging met 10% op kwartaalbasis.[3] En die trend is alleen maar stijgende.

12,20 triljoen dollar aan nieuwe obligaties

Die stijging is lager dan het gemiddelde op kwartaalbasis tijdens de periode 2015 tot 2019, maar hier moet meteen aan toegevoegd worden dat de Coronacrisis vooral vanaf het tweede kwartaal van 2020 hard heeft toegeslagen. Sinds maart hebben zowel overheden als bedrijven, financiële instellingen als huisgezinnen meer schulden gemaakt. In het tweede kwartaal werd voor een bedrag van ruim 12 triljoen dollar aan nieuwe obligaties uitgegeven.

Van inflatie naar hyperinflatie

Ter vergelijking: in 2019 was dat volgens het IFF op kwartaalbasis slechts 5,50 triljoen dollar. Er is dus sprake van een sterke versnelling van de gemaakte schulden. 60% van de nieuwe schulden werden door de overheden uitgegeven. Meer dan 92% van de uitstaande overheidsschulden dragen het label Investment Grade (betrouwbare schuldenaar) en dat geeft toch een zekere geruststelling.

Toch neemt onderhuids de twijfel over de houdbaarheid van de huidige schuldengraad toe. Ze kan leiden tot inflatie en op termijn dus hyperinflatie.

Deflatie gaat vooraf aan inflatie en hyperinflatie

We worden inderdaad regelmatig gewaarschuwd voor het feit de creatie van geld op grote schaal onvermijdelijk tot inflatie moet leiden, maar in de praktijk blijken de inflatiecijfers nog steeds onder druk staan. Verwacht wordt dat de inflatie in de Verenigde Staten in 2020 zal terugvallen tot in de buurt van 0,50%. Dat is een forse daling in vergelijking met 2019, want toen bedroeg de officiele inflatie nog 1,81%. In 2017 en 2018 stond het inflatieniveau nog boven 2%.

We zullen echter zien dat deflatie vooraf kan gaan aan inflatie en vervolgens hyperinflatie. Het valt daarom onmogelijk met 100% zekerheid te voorspellen wat in 2020 en daarna zal gebeuren.

Inflatie kan snel overgaan in hyperinflatie

Ondanks de massale inspanningen geleverd door de overheden om de economie na het uitbreken van de Coronacrisis uit het dal te tillen, blijkt niet inflatie maar wel deflatie momenteel het belangrijkste probleem. Deflatie (het leeglopen van de opgeblazen, geinflateerde luchtbel) ontstaat wanneer schulden niet kunnen worden terugbetaald bijvoorbeeld door een golf aan faillissementen. Het geld, dat uit lucht werd gecreëerd, gaat weer in rook op.

De inflatie kan op een later tijdstip nog komen, wanneer de geldhoeveelheid groeit, maar kan even goed nog wel een tijdje op zich laten wachten. Maar als ze komt, kan inflatie overgaan in hyperinflatie. Van dit risico moeten we ons zeer bewust zijn.

In een scenario wordt de waarde van uitstaande schulden steeds groter

In afwachting van de komst van inflatie hebben de overheden de handen vol met de strijd tegen deflatie. Die deflatie is momenteel een realiteit door de golf aan faillissementen, wat betekent dat geld schaars wordt. In een deflatoire omgeving gaat de voorkeur uit naar cash geld omdat geld meer waard wordt.

Maar deflatie bezorgt overheden, die zwaar gebukt gaan onder de schulden (zoals tegenwoordig het geval is) heel wat kopzorgen. Want de waarde van de uitstaande schulden wordt groter, waardoor de schuldenlast moeilijker te dragen valt. We zijn dan op het eerste gezicht ver verwijderd van een scenario waarin hyperinflatie het grote gevaar vormt.

Weimar republiek in het Duitsland: typisch voorbeeld van hyperinflatie

In periodes van deflatie gebeurt namelijk het omgekeerde als in periodes van inflatie. Wanneer er inflatie is, wordt de waarde van het geld uitgehold. Dat gebeurt in een nog veel sneller tempo in periodes van hyperinflatie. Inflatie, in welke vorm dan ook, maakt schulden makkelijker te dragen. De schulden worden immers minder waard.

De overheden zullen iets moeten bedenken waardoor de deflatie in inflatie moet worden omgezet, maar dan wel op een beperkte schaal. Dat zou bijvoorbeeld kunnen door de centrale bank nog meer geld te laten drukken dat in de economie terecht komt. Maar dan belanden we in het scenario van de Weimar republiek in het Duitsland van de jaren 20 van vorige eeuw [4] en van andere weinig benijdenswaardige situaties (Zimbabwe, Venezuela).

Geldcreatie op grote schaal leidde toen onvermijdelijk tot hyperinflatie. Een pijnlijke oplossing van het schuldenprobleem lijkt dus moeilijk te ontwijken. De overheden zullen op een dunne koord moeten dansen.

Ook omdat de hyperinflatie een grote rol speelde bij de opkomst van Adolf Hitler(2). Extreme situaties zorgen blijkbaar voor extreme reacties.

De situatie in Zimbabwe is ook uitgebreid bestudeerd, onder andere door Jayson Coomer en Dr. Thomas Gstraunthaler (beiden verbonden aan de University of Cape Town, Zuid-Afrika). De economische crisis in Zimbabwe vond haar oorzaak in de strijd om onafhankelijkheid in de jaren zeventig van vorige eeuw. Militaire avonturen en roekeloze uitgaven leidden tot exploderende begrotingstekorten en de gedwongen inbeslagname van commerciële boerderijen bracht de landbouwproductie bijna tot stilstand. Zimbabwe kwam in een staat van hyperinflatie terecht, die culmineerde in een de facto dollarisering van de Zimbabwaanse economie, begin 2009 officieel gemaakt door de minister van Financiën. Gezien alle hyperinflaties uit het verleden is het de vraag of de Zimbabwaanse ervaring een geïsoleerde economische nieuwigheid was of eerder een herhaling is van de economische en politieke dwaasheden die sommige regeringen al in het verleden hadden begaan(3).

Schim van de hyperinflatie duikt in de verte op

De afgelopen jaren werd regelmatig gewaarschuwd voor inflatiegevaar, maar dat bleek vooralsnog loos alarm te zijn. De centrale banken drukten weliswaar op grote schaal gratis geld, maar dat geld bereikte niet de consumenten. Daardoor nam de omloopsnelheid van het geld niet toe en bleef inflatie uit. Maar daar kan binnen afzienbare tijd verandering in komen.

Voorlopig is deflatie nog heer en meester, maar in de verte klopt de inflatie al op de deur. En heel in de verte duikt dan de schim van de hyperinflatie op. Wanneer het geld niet op de balans van de bank staat, maar in de reële economie komt, dan neemt de schaarste en dus de waarde af.

Van inflatie naar hyperinflatie

Dat blijkt onder andere uit het feit dat bekende promotoren van een deflatiescenario zoals Albert Edwards[5], Russell Napier en Russell Clark hun scenario recent hebben herzien.

Ze waarschuwen niet langer voor deflatie, maar geloven nu dat de kansen op meer inflatie met dag groter worden. 2020 en volgende jaren zouden volgens heel wat economen wel eens de periode kunnen worden dat de come back van de inflatie wordt gevierd. Inflatie die snel kan doorgroeien tot hyperinflatie door de uit de hand lopende geldpersen.

Diego Parrilla ziet gevaar voor hyperinflatie

Diego Parrilla, de beheerder van het Quadriga Igneo fonds en auteur van het boek “The Anti-Bubbles: Opportunities Heading into Lehman Squared and Gold’s Perfect Storm”, is eveneens van mening dat het inflatiegevaar steeds dreigendere vormen aanneemt en uiteindelijk kan leiden tot hyperinflatie. Hij heeft in die zin dan ook zijn portefeuille aangepast, met onder andere aandacht veel meer aandacht voor goud. De goudprijs kan volgens hem stijgen tot 5.000 dollar per troy ounce.[6]

Zeepbellen kunnen leiden tot hyperinflatie

Parilla is van mening dat we in de voorbije jaren zijn geëvolueerd van risicovrije interesten op onder andere vastrentende waarden tot interestvrije risico’s. Dat heeft geleid tot de creatie van een aantal zeepbellen die vroeg of laat imploderen.

Eén van de grootste zeepbellen situeert zich volgens Parilla op de forexmarkten, terwijl goud een anti-zeepbel blijft. De centrale banken zullen alles op alles zetten om de implosie van de zeepbellen te beletten, maar de vraag is of ze daarin zal slagen. Voor wie de boodschap nog niet begrepen heeft: zeepbellen kunnen leiden voor hyperinflatie.

Waarom de hyperinflatie ditmaal wel degelijk een gevaar kan vormen

Sinds de grote inflatiegolf van de jaren 70 van vorige eeuw leeft de wereld met de vrees voor de komst van meer inflatie. Die inflatie heeft zich voorlopig nog niet gemanifesteerd, ondanks het feit dat de overheden op grote schaal geld blijven drukken.

Omdat de omloopsnelheid van dat vers gedrukt geld niet toeneemt, werd de inflatie tot dusver aan banden gelegd. Maar daar zou volgens Dominic Frisby van Money Week verandering in kunnen komen[7]. Het gevaar op hyperinflatie is dus wel degelijk aanwezig wanneer het het vertrouwen in de waarde van het geld afneemt omdat er steeds meer van wordt bijgedrukt.

Alleen inflatie op vastgoedmarkten en financiële markten

Tot zover was er alleen een vorm van inflatie (stijgende prijzen, met andere woorden) merkbaar op de vastgoedmarkten en op de financiële markten. Frisby gelooft echter dat algemeen inflatiegevaar dreigt toe te nemen en dat vanwege verschillende factoren.

Op de eerste plaats kunnen we namelijk geconfronteerd worden met deglobalisering. Producten zullen dichter bij huis gemaakt worden en niet langer het etiket ‘Made in China’ dragen. Deglobalisering zal automatisch leiden tot hogere prijzen.

Daar komt bovenop dat slechts weinigen beseffen hoeveel geld er door de centrale banken is gedrukt sinds de uitbraak van Corona. In de Verenigde Staten werd bijvoorbeeld op één maand tijd geld ter waarde van het volledige jaarlijkse BBP gedrukt. Maar dat geld kan op verschillende manieren doorgegeven worden, maar de Engelse centrale bank bakt het wel erg bruin.

Centrale banken zijn niet meer voorzichtig en werken zo hyperinflatie in de hand

In het post-2008 tijdperk waren de centrale banken nog relatief voorzichtig. Ze creëerden geld door obligaties en staatsobligaties en andere financiële activa te kopen, dus via een omweg. De Bank of England doet nu echter aan rechtstreeks geldcreatie. Ze drukt geld en geeft dat aan de overheid om de uitgaven gedaan te betalen. Wanneer andere centrale banken dit voorbeeld zullen volgen, is het hek van de dam. Hyperinflatie wordt dan stilaan onvermijdelijk.

Via algemene prijsstijgingen naar hyperinflatie

Het geld afkomstig van QE (quantitative easing, de politiek van de centrale banken om à volonté geld bij te drukken) werd tijdens het post-2008 tijdperk vooral geïnvesteerd in financiële activa, wat onder andere leidde tot een forse stijging van de beurskoersen.

In 2020 zorgden innovatieve leenprogramma’s bij de banken, extra steun voor werklozen, uitstel van BTW enzovoort ervoor dat geld rechtstreeks naar de economie vloeide. Veel bedrijven zullen dat geld uiteindelijk toch gebruikt hebben voor investeringen, zodat de snelheid van het geld in omloop kan toenemen. Waardoor de inflatie in de hand wordt gewerkt.

Die inflatie kan een extra duwtje in de rug krijgen wanneer de overheden investeren in infrastructuurwerken, waardoor de (goedkope) grondstoffenprijzen kunnen stijgen. Zo kunnen we wegglijden naar een periode van algemene prijsstijgingen die uiteindelijk tot hyperinflatie zal leiden.

Wat zijn de kenmerken van hyperinflatie?

Hyperinflatie wordt meestal veroorzaakt door een externe schok. In het geval van de Duitse Weimarrepubliek (1918-1933) was dat de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) die door de Duitsers werd verloren. In 2020 deed de Coronacrisis de ganse wereld op haar grondvesten daveren.

Een tweede kenmerk is de ontwaarding van een munt. Zo kunnen de dollar, de euro, de yen en alle andere wereldmunten aan waarde verliezen. Meestal gebeurt dat vanwege een stijging van het geldaanbod, een evolutie die de afgelopen jaren volop aan de gang was. De ganse wereld heeft zoveel schulden gemaakt dat geld steeds minder waard wordt [8] Het gevaar neemt toe wanneer dat geld in de economie komt.

Verkeersvergelijking van Fisher

De Fishervergelijking of verkeersvergelijking van Fisher luidt:

M × V = P × T

M (money) = de totale hoeveelheid geld: het chartale en het girale geld, die in die economie in omloop is,

V (velocity) = de omloopsnelheid van het geld (hoe vaak gaat iedere eenheid geld van hand tot hand),

P (price) = het gemiddelde prijsniveau van alle goederen en diensten

T (trade volume oftewel transactions) = het handelsvolume, dat is het aantal goederen dat van hand tot hand gaat, het aantal handelstransacties.

Wanneer de omloopsnelheid (V) toeneemt, dan neemt de prijs (P = inflatie) toe, tenzij het handelsvolume (T) toeneemt. Dat laatste zal waarschijnlijk door de crisis niet gebeuren en is een extra risico voor hyperinflatie wanneer de economie krimpt, zoals gebeurt door de Coronacrisis.

Een toenemende geldhoeveelheid in combinatie met een krimpende economie kan leiden tot stagflatie (een stagnerende economie met (inflatie of hyperinflatie). Door een stijgende inflatie stijgt de rente, worden schulden onhoudbaar en kan de economie nog harder krimpen.

Interessant is dat de omloopsnelheid van geld nog steeds daalt (waardoor de inflatie nog niet uit de hand loopt…)

Hoe kunnen we ons wapenen tegen hyperinflatie?

Het is hierboven al aan bod gekomen: goud, zilver en alle andere edelmetalen kunnen een wapen zijn om hyperinflatie te bestrijden. Koper en andere non-ferro’s zijn dat in veel mindere mate, ze zijn namelijk onlosmakelijk verbonden aan de industriële vraag en in periodes van hyperinflatie doet de economie het meestal niet zo goed.

En dat is nog zachtjes uitgedrukt. Diego Parrilla ziet de goudprijs stijgen tot 5.000 dollar per troy ounce, maar in een periode van ‘echte’ hyperinflatie kan die goudprijs nog veel gaan. 10.000 dollar, 20.000 dollar, wie zal het zeggen? Vast staat alleen dat edelmetalen het traditionele wapen zijn in periodes van hoge inflatie.

Interviews met de grootste beleggingsexperts

Wat zijn de grootste trends volgens de grootste beleggingsexperts? Klik hier.

TIPS en aandelen als bescherming tegen hyperinflatie?

Er zijn ook de zogenaamde TIPS (Treasury Inflation-Protected Securities), obligaties die gekoppeld zijn aan de inflatie. In periodes van hyperinflatie zullen deze inflatiegelinkte obligaties ongetwijfeld scoren.

Maar toch zijn ze niet echt geschikt voor de particuliere belegger. Op de eerste plaats zijn deze obligaties relatief zeldzaam, ze maken minder dan 10% uit het van totaal bedrag aan uitstaande Amerikaanse staatsobligaties. Daardoor zijn ze niet altijd even vlot verhandelbaar[9].

En aandelen, horen we iemand vragen? Die zullen theoretisch in waarde stijgen, maar het valt af te wachten wat de beurzen in een scenario van een rampzalige economische crisis zullen doen. In Zimbabwe zien we de beurs fors stijgen, maar kan toch het tempo van de inflatie (ruim 700% per jaar) niet bijhouden.

Toch moeten we vaststellen dat aandelen, gecorrigeerd voor inflatie, het meeste rendement opleveren:

LIVE online training

Meld u aan voor de gratis online training. Succesvol beleggen….in nog geen 10 minuten per week. Klik hier

Wanneer mogen we hyperinflatie verwachten?

Wanneer mogen we hyperinflatie verwachten? Dat is natuurlijk de vraag van 1 miljoen. Niemand kan voorspellen of en wanneer de hyperinflatie het hoofd zal opsteken. Dat zal, zoals het geval is, op een onverwacht moment gebeuren. Verstandige beleggers laten zich echter beter niet verrassen en nemen tijdig hun voorzorgsmaatregelen. Een gewaarschuwd man en vrouw is er namelijk twee waard.

Harm van Wijk

Pin ook deze handige infographic als geheugensteuntje