Hoe werkt de aandelenmarkt?
Een aandelenmarkt is een plek waar mensen bij elkaar komen om aandelen te verhandelen. Deze markt wordt ook wel aandelen- of effectenbeurs genoemd. Er zijn nogal wat aandelenmarkten in de wereld. Zo heb je de Amsterdamse Effectenbeurs in Nederland, de New York Stock Exchange in Amerika en de Nikkei Exchange in Tokyo, Japan.
Wat zijn aandelen?
Als een bedrijf geld nodig heeft dan kan het ervoor kiezen om aandelen uit te geven. Deze aandelen zijn waardepapieren die het kapitaal van het bedrijf vertegenwoordigen. Je zou kunnen zeggen dat het hele vermogen van de onderneming in kleine stukjes wordt verdeeld.
Iemand die een aandeel koopt van een bedrijf wordt op deze manier voor een heel klein stukje mede-eigenaar van het bedrijf. Met het geld wat de onderneming krijgt door de verkoop van aandelen kan geïnvesteerd worden. Zo gaat het bedrijf beter presteren en worden de aandelen meer waard. Andersom kan ook: dat het bedrijf slechter gaat presteren. Dan dalen de aandelen in waarde.
Aandelen worden aangeboden op de aandelenmarkt. In principe kan iedereen de aandelen kopen op deze markt en ook weer verkopen. Je kunt aandelen kopen van ieder bedrijf dat aan een bepaalde aandelenmarkt is genoteerd. Alleen in de VS zijn vele duizenden bedrijven genoteerd van groot tot klein en uit diverse sectoren.
Het is niet zo dat alle Amerikanen (of Europeanen) aandelen hebben ook al kan iedereen ze kopen en doorverkopen. Dit komt onder andere omdat het kopen van aandelen een bepaald risico met zich meebrengt en bijvoorbeeld vanwege onbekendheid met de gang van zaken op de beurs. Maar ook omdat bijvoorbeeld ouders en andere familieleden niet op de beurs beleggen. Een deel van die factoren zijn nog steeds van kracht, maar in de afgelopen 25 jaar is het aandeel Amerikanen dat in aandelen belegt toch duidelijk toegenomen(1).
Het ontstaan van de aandelenmarkt
Je kunt de Verenigde Oost- Indische Compagnie (VOC) uit Amsterdam beschouwen als de grondlegger van de huidige aandelenmarkten. Deze onderneming werd opgericht in 1602. Daarvoor werd er ook al wel in aandelen gehandeld, maar de VOC zorgde voor een levendige handel in aandelen.
De VOC gaf aandelen uit om een zeereis te financieren. Iedere inwoner van de toenmalige Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden kon geld inleggen en dat in termijnen betalen. Was de zeereis een succes dan verdeelde de VOC een deel van de winst onder de geldschieters. Werd de zeereis een mislukking dan waren de aandeelhouders hun geld kwijt.
Aangezien de meeste zeereizen zeer succesvol waren, stegen de aandelen van de VOC snel in waarde. Het was ook mogelijk om deze aandelen onderling te verhandelen en zo ontstond er een levendige handel in aandelen van de VOC. De VOC hield in 1798 op te bestaan en daarmee de handel in aandelen ook. Aan het begin van de negentiende eeuw ontstonden de aandelenmarkten zoals we deze nu kennen.
Chaotische situaties en schreeuwende mensen
Bij het woord aandelenmarkt denken veel mensen al snel aan chaotische situaties, schreeuwende mensen en cijfers die steeds veranderen. Dit beeld komt vooral uit vroegere tijden. Tegenwoordig vindt de aandelenhandel vooral online plaats. Het is zeker interessant om te weten wat er op een aandelenmarkt gebeurt en wat voor jou als belegger interessant is.
In het verleden moest je fysiek naar de aandelenmarkt toe om te handelen in aandelen. Tegenwoordig kun je ook online handelen en zijn heel veel buitenlandse beurzen bereikbaar voor beleggers.
Het verschil tussen de aandelenmarkt en de beurs
Veel mensen denken dat een aandelenmarkt en een beurs hetzelfde zijn, maar toch is het niet helemaal hetzelfde. Met een beurs bedoelen we in principe een effectenbeurs. Effecten is een verzamelnaam voor aandelen, obligaties en andere verhandelbare waardepapieren. Het deel van de beurs waar alleen in aandelen wordt gehandeld, is in principe de aandelenmarkt. Op de optiebeurs werden dan weer alleen opties verhandeld.
Hoe werkt een aandelenmarkt?
Een aandelenmarkt werkt op basis op vraag- en aanbod. De prijs (ook wel koers genoemd) komt overeen met het bedrag waarvoor de aandelen verkocht worden. Als er veel vraag is naar de aandelen, gaat de koers omhoog. Als veel beleggers hun aandelen daarentegen verkopen waardoor er veel aanbod is, dan daalt de koers.
Iedere belegger wil het liefst een aandeel zo goedkoop mogelijk aankopen en voor een zo hoog mogelijke prijs weer verkopen. Of een koers gaat stijgen of dalen weet je nooit zeker. Het is daarom aan te bevelen om een bewezen strategie te gebruiken, zoals bijvoorbeeld de Trading Navigator.
Het kan ook gebeuren dat een bedrijf failliet gaat. Op dat moment zijn de aandelen van de onderneming niets meer waard. Als belegger ben je dan je geld kwijt. Probeer dus ook te kijken naar de financiële staat van bedrijven. Het lijkt wel aantrekkelijk om aandelen te kopen die goedkoop zijn, maar uit onderzoek blijkt juist dat wat is gedaald, vaak nog verder zal dalen. Er is vaak een goede reden dat de grote succesvolle beleggers de aandelen van de hand doen waardoor de koers daalt.
In de beleggingswereld geldt dat beleggen in aandelen minder riskant is naarmate een belegger langer van plan is die aandelen aan te houden. Als deze stelling waar is, zou de kostprijs van een verzekering tegen een rendement dat lager is dan de risicovrije rentevoet moeten dalen naarmate de beleggingshorizon langer wordt. Onderzoek laat zien dat het tegenovergestelde waar is. Het argument dat jongeren meer dan ouderen in aandelen beleggen, kan daarom niet uitsluitend op het potentieel van aandelen op langere termijn berusten. Voor beleggers die graag met enige zekerheid een bepaald rendement realiseren, geldt het zodoende niet dat aandelen meer garanties op rendement bieden naarmate ze langer worden aangehouden(2).
De waarde van een aandeel
Als een bedrijf van plan is om de beurs op te gaan, moet deze een prijs vaststellen voor een aandeel. Voor deze prijs kun je als belegger het aandeel aankopen. In ieder geval moet deze prijs overeenkomen met de waarde van het bedrijf, maar er gaat een ingewikkelde berekening aan vooraf om aan deze prijs te komen.
Simpel gezegd komt het erop neer dat de koers van het aandeel wordt bepaald door het aanbod en de vraag die er is. Het bedrijf dat de aandelen op de markt brengt, houdt een minimumprijs aan waarvoor het aandeel te koop wordt aangeboden. Ook geeft de onderneming aan hoeveel aandelen er te koop zijn.
Als het bedrijf eenmaal op de beurs is genoteerd, komt de prijs (de koers) tot stand door vraag en aanbod. Zo kunnen potentiële kopers aangeven voor welke prijs zij de aandelen willen kopen en hoeveel aandelen ze willen hebben. Ook kunnen potentiële verkopers aangeven voor welke prijs zij de aandelen willen verkopen en hoeveel aandelen ze willen verkopen aan hun bank of broker. Uiteindelijk zal hier een bepaald bedrag uitkomen waarvoor de aandelen verkocht worden, en begint het spel van vooraf aan.
Een duur aandeel is niet per se een beter aandeel. In 1982 lanceerde Dimensional Fund Advisors een beleggingsfonds dat bedoeld was om in small caps te beleggen. Het ‘9-10 Fund’ is gebaseerd op de CRSP 9-10 Index, een index van small caps met een handelsstrategie gericht op het minimaliseren van de meestal hoge kosten die aan de handel in dergelijke illiquide aandelen verbonden zijn. Het resultaat was dat de fondsbeheerders er in slaagden om de CRSP 9-10 Index te kloppen, wat te danken was aan een superieure beleggingsstrategie. Op die manier werd een voorbeeld geschapen voor andere beleggingsfondsen die in kleinere aandelen beleggen(3).
Aandelenmarkten over de hele wereld
Waar de VOC ooit begon met een beurs voor zeereizen zijn er nu aandelenmarkten over de hele wereld te vinden. Een heel bekende aandelenmarkt is de Amsterdamse beurs op Beursplein 5, die tegenwoordig onder Euronext valt. Euronext is een beursgenoteerd bedrijf met veel bekende beurzen uit Europa.
De aandelenmarkten van Parijs, Londen en Brussel vallen onder andere onder Euronext. In 2007 werd er zelfs een samenwerking opgestart met de aandelenmarkt van New York. Inmiddels is deze samenwerking weer beëindigd.
Opvallend is dat Euronext zelf ook aan de beurs is genoteerd. Diverse bedrijven en banken uit Europa bezitten aandelen van Euronext. Door deze samenwerking doen de beurzen aan kostenbesparing en tevens kunnen ze efficiënter werken.
Het voordeel van een samenwerkingsverband voor de belegger is dat je gemakkelijker toegang krijgt tot andere markten. In het verleden kon je als Nederlandse belegger alleen maar in Amsterdam terecht en nu, mede dankzij internet, bijna overal in de wereld tegen zeer lage kosten.
Wat is een broker?
Als je aandelen wilt kopen op de aandelenmarkt kun je niet even op in website inloggen en daar aandelen bestellen. Aandelen koop je namelijk via een broker (Engels voor effectenmakelaar). Een broker is min of meer de tussenpersoon tussen de belegger en de (digitale) beursvloer.
Dit kan een persoon zijn, maar ook een bedrijf dat beurshandelaren in dienst heeft. Een broker is altijd lid van de aandelenmarkt, maar mag zelf niet in aandelen handelen (dit is ten strengste verboden). Het maakt een broker dan ook niet uit hoe de koersen zich ontwikkelen. Het enige wat hij doet, is transacties uitvoeren.
Stel je voor: je wilt aandelen Apple kopen op de aandelenmarkt. Op zo’n moment geef je de broker de opdracht om deze te kopen. Hiervoor rekent de broker aankoopkosten. Deze betaal je nog eens extra over de prijs van ieder aandeel.
Na vijf jaar wil je je aandelen van Apple weer kwijt. Je geeft nu de broker opdracht om de aandelen te verkopen. Nu betaal je aan de broker verkoopkosten. Deze kosten gaan af van het bedrag wat je voor de Apple- aandelen ontvangt.
De inkomsten van de broker zijn dus de transactiekosten. Nu is het zo dat iedere broker verschillende tarieven hanteert en bij deze tarieven horen weer bepaalde voorwaarden. Het is dus wel een kwestie van onderzoek doen naar de broker die hij beste bij jou als belegger past.[1]
Aandelenmarkt: de dagelijkse gang van zaken
Iedere aandelenmarkt heeft, net als een winkel, bepaalde openingstijden. Tijdens de openingstijden kan je aandelen kopen en verkopen. Doordat tegenwoordig vrijwel alle transacties online plaatsvinden kun je, als je wilt, 24 uur per dag in aandelen handelen. Verschillende aandelenmarkten bevinden zich namelijk in verschillende tijdzones, zodat er altijd wel ergens ter wereld een aandelenmarkt geopend is.
Alle aandelenmarkten zijn in het weekend en op feestdagen gesloten. Ook dit kan per land verschillen. Zo is in Nederland de aandelenmarkt op Tweede Kerstdag gesloten, terwijl die van New York gewoon open is. Andersom is daar de beurs gesloten op Independence Day en Thanksgiving Day, terwijl de aandelenmarkt in Nederland dan wel open is.
Als de aandelenmarkt geopend is, kunnen aandelen ieder moment van waarde veranderen. Dit gaat razendsnel en is het echt een kwestie van seconden voordat je de aandelen in bezit hebt. Het moment van handelen is dus bepalend. Daarmee bepaal je tegen welke koers jij je aandelen koopt of juist verkoopt.
Het clearing house
Natuurlijk moet ook bijgehouden worden wie welke transactie heeft gedaan en als je de nieuwe eigenaar bent aan aandelen dan wil je deze ook hebben. Dit gedeelte van de aandelenmarkt komt voor rekening van het clearing house. Het clearing house brengt de kopende en verkopende partij bij elkaar en zorgt voor de afwikkeling van de transactie.
Wat als een aandelenmarkt crasht?
De ergste nachtmerrie van een belegger (en ook van anderen) is het moment dat een aandelenmarkt crasht (instort). Bij een crash zal een groot aantal belangrijke koersen flink dalen. Beleggers worden dan onrustig en gaan hun aandelen verkopen wat de crash alleen nog maar groter maakt.
Meestal is er een periode van grote economische voorspoed voordat de aandelenmarkt instort. De meest recente crash was in 2008 toen de huizenprijzen de pan uit rezen. Op het moment dat de huizenprijzen daalden, konden mensen hun hypotheek niet meer betalen en de beurzen stortten in. Het gevolg was dat veel bedrijven failliet gingen, banken op omvallen stonden en de werkloosheid sterk steeg.
De voordelen van de aandelenmarkt
Wil je beleggen op de aandelenmarkt? Dit heeft veel voordelen, anders zou je er ook niet aan hoeven te beginnen natuurlijk. We noemen hieronder een aantal belangrijke voordelen van de aandelenmarkt.
- Een aandelenmarkt ken veel regels. Het is voor bedrijven zeker geen kwestie van ‘zomaar even’ de beurs opgaan. Dit geeft jou als belegger meer zekerheid dat een beursgenoteerde onderneming niet zomaar failliet gaat.
- Door online te beleggen op de aandelenmarkt zijn veel beurzen binnen je bereik gekomen. Daarnaast kun je online ook veel sneller inspelen op koersbewegingen.
De nadelen van de aandelenmarkt
Beleggen is nooit zonder risico. Dat weet iedere belegger. Op zich zijn dit geen hele vervelende risico’s, maar het is wel belangrijk om er rekening mee te houden. Hieronder volgt een aantal nadelen van de aandelenmarkt.
- Beleggen op een aandelenmarkt wil niet zeggen dat deze altijd stabiel is en dat je na een tijdje je aandelen verkoopt met winst. Koersen schommelen en dat is meestal het gevolg van economische of politieke ontwikkelingen, maar ook van sentiment. Ga er dus niet vanuit dat je ineens een grote klapper maakt of veel verlies hebt. Beleggen is vooral een kwestie van werken volgens een bewezen strategie met een goede spreiding (dit noemen we risicospreiding).
- Het is verstandig om vooraf een strategie te bepalen als je je op de aandelenmarkt wilt begeven. Door een heldere strategie te hanteren beperk je ook de risico’s en verhoog je je rendement. De meeste beleggers kennen de strategieën niet of wanneer ze die wel kennen, dan vinden ze het moeilijk zich eraan te houden. Kies daarom een strategie bij je past.
Beleggen op de aandelenmarkt: kun je dit zelf?
Er zijn veel mensen die willen beginnen met beleggen op een aandelenmarkt, maar hier toch maar van afzien. Vaak denkt men dat het een ingewikkelde bezigheid is, waar je echt verstand van moet hebben. Tegenwoordig valt dat heel erg mee en in principe kan iedereen tegenwoordig beleggen op een aandelenmarkt, met name door de komst van internet en de rekenkracht van computers. Het is wel verstandig om je vooraf goed te verdiepen in wat beleggen eigenlijk is en welke strategie jij het beste kunt hanteren.
Zie je het toch niet zitten om zelf te gaan beleggen dan kan je dit ook laten doen. Er zijn genoeg experts te vinden die veel kennis bezitten over de aandelenmarkt. Je kunt deze voor jou laten beleggen of je door hen laten adviseren. Uiteraard vragen zij hier wel vaak een vergoeding voor.
In de meeste gevallen zullen zij beleggen in meerdere aandelen en dit noemen we beleggingsfondsen. Je belegt dan in een mix van aandelen. Hierdoor loop je minder risico. Als er ergens een aandeel zakt in prijs, is er ook wel weer een aandeel dat stijgt. Deze manier van beleggen op de aandelenmarkt noemen we beheerd beleggen. Het grote nadeel van fondsen is echter dat door de hoge kosten 96% van de fondsen niet in staat is om de index te verslaan, zo blijkt uit diverse onderzoeken
Nieuwsgierig geworden naar de aandelenmarkt?
Vond je bovenstaande informatie interessant en ben je nieuwsgierig geworden naar beleggen op de aandelenmarkt? Wij hebben een handleiding geschreven over succesvol beleggen op de aandelenmarkt. Door op onderstaande afbeelding te klikken kan deze handleiding gemakkelijk gedownload worden.
~ Harm van Wijk
Bronnen:
Plaats een Reactie
Meepraten?Draag gerust bij!