Bereidt u voor op de future

Na in de voorgaande paar maanden regelmatig aandacht te hebben geschonken aan opties en Turbo’s, willen we het ditmaal over futures hebben. Futures kennen een grote hefboom, zodat snel veel geld kan worden verdiend. De keerzijde is dat het risico navenant groot is. Wie in futures wil handelen, moet zich dus goed voorbereiden. In dit en een vervolgartikel wordt u wegwijs gemaakt in de wondere wereld van futures.

Een future is een verhandelbare overeenkomst om op een overeengekomen datum een bepaalde hoeveelheid van een product te leveren tegen een vooraf vastgestelde prijs. De contracten hebben betrekking op ruwe grondstoffen als olie, goud en graan maar ook op financiële instrumenten.  Futures, ook wel termijncontracten genoemd, bieden leveranciers en afnemers de mogelijkheid om prijsrisico’s af te dekken. Ook speculanten en beleggers zijn op de futuresmarkt actief.

Op de futuresmarkt worden gestandaardiseerde termijncontracten verhandeld. Alleen de prijs is variabel: de overige kenmerken liggen vast. De meest verhandelde termijncontracten zijn financiële futures. Zij hebben betrekking op onder meer aandelenindices, wisselkoersen en rentetarieven. Bij deze contracten vindt gewoonlijk geen levering van de onderliggende waarde plaats: de openstaande positie wordt geldelijk verrekend.

De Financiële Termijnmarkt Amsterdam is onderdeel van Euronext. Veruit de meeste futurehandel vindt plaats in FTI-contracten. Het zogenaamde FTI’tje vertegenwoordigt een waarde van 200 maal de AEX-index. Als tegemoetkoming aan kleinere particuliere beleggers bestaat er ook een ‘lichte versie’, te weten de AEX Index Light. Deze future heeft betrekking op 20 maal de AEX-index. Helaas laat de handel in deze ‘lichte’ futures te wensen over. Voor wie eens voorzichtig met futures aan de slag wil, zijn deze een alternatief.

Hefboomeffect

In het vervolg zullen wij ons richten op FTI-contracten. Deze hebben dus betrekking op 200 maal de AEX. Bij een indexstand van 390 gaat het om € 78.000. Evenals opties kunnen futures zowel gekocht als verkocht worden.

Wie in futures wil handelen, moet eerst bij de bank of broker een futureovereenkomst tekenen. Daarin moet u onder meer verklaren zich ervan bewust te zijn dat het handelen in futures hoge risico’s met zich meebrengt. Voorts verlangt de bank dat de futurehandelaar voldoende middelen beschikbaar heeft om de verliezen te kunnen opvangen. Dit wordt de marginverplichting genoemd. Het daarvoor gereserveerde geld blijft gewoon op uw rekening staan. Zolang u het termijncontract heeft, kunt u er echter niet vrij over beschikken. Overigens kunnen in bezit zijnde aandelen of obligaties ook als dekking voor de gevraagde marginverplichting worden gebruikt. Nog maar enkele jaren geleden lag de marginverplichting voor een FTI op zo’n € 15.000. Inmiddels rekenen brokers nog slechts € 4000. Dit heeft enerzijds te maken met de afgenomen beweeglijkheid van de beurs. Anderzijds zijn banken tegenwoordig vrij in het vaststellen van de margin. De concurrentie zorgt ervoor dat de margin laag blijft, zelfs als de beweeglijkheid (tijdelijk) weer toeneemt.

Wie een FTI koopt, hoeft afgezien van de transactiekosten niets te betalen. Dagelijks vindt er echter een geldelijke verrekening plaats. Wie een future gekocht heeft, krijgt dus € 200 bijgeschreven als de AEX een punt is gestegen. Daarentegen ziet hij of zij per punt daling € 200 van de rekening verdwijnen. Deze € 200 komt overeen met 5 procent van de huidige marginverplichting. En dat terwijl 1 indexpunt amper 0,3 procent van de huidige stand van de AEX is. Het hefboomeffect is dus enorm. Dit kan zowel voor als tegen de belegger werken.

Prijsvorming

De koers van een FTI-contract wijkt bij de verschillende afloopmaanden enigszins af van de AEX-index op dat moment. Dit verschil wordt bepaald door:

• de hoogte van de rentestand
• de looptijd van het FTI-contact
• de hoeveelheid dividend die binnen de looptijd naar verwachting wordt uitbetaald

Stel dat de AEX op 1 mei 350 punten noteert, er tot de derde week van juni 4 indexpunten aan dividend opgaan en de rente 3 procent noteert

De FTI juni heeft dan een theoretische waarde van 350 – 4 + (0,03*48/365*350) =347,38 punten. Door vraag en aanbod kan de feitelijke prijs hier iets van afwijken.

Hoewel een future dus een beperkte looptijd heeft, bevat de koers in tegenstelling tot die van een optie geen verwachtingswaarde. Daar staat tegenover dat het potentiële verlies bij een future vrijwel onbeperkt is. Wie een optie koopt, kan daarentegen nooit meer verliezen dan de aankoopkoers. Dat geldt ook voor de Turbo op de AEX, die bovendien het pluspunt van geen verwachtingswaarde in zich bergt. Daar staat tegenover dat een FTI een aanzienlijk betere spread kent.

Daghandel

Voor een FTI is het verschil tussen de bied- en laatprijs gewoonlijk 0,05 tot 0,10 punten. Dat is amper 0,03% van het indexniveau. Hier kan zelfs de spread op zeer actieve aandelen als Koninklijke Olie en ING niet tegenop. Door de spread bij de FTI verliest u op het in- en uitstappen dus zo’n € 30 (200*0,15). Goedkope brokers als Binck Bank en Alex rekenen € 12,50 tot € 15 per futurecontract. De index hoeft dus slechts 0,3 (€60/€200) punt in de goede richting te bewegen alvorens u met een FTI winst maakt. Het is dus geen wonder dat futures zeer geliefd zijn bij daghandelaren. Overigens zoeken de echte daghandelaren hun heil bij een pure discounter als Interactive Brokers: de transactiekosten beperken zich hier tot € 3. De keerzijde is een slechter serviceniveau.

Johan Wiering